Trong truyện ngắn "Phiên Chợ Giật", Nguyễn Minh Châu đã khắc họa một cách tinh tế và sâu sắc hình ảnh nhân vật Lão Khúng - một người nông dân chân chất, hiền lành nhưng cũng đầy trăn trở và suy tư. Qua việc miêu tả diễn biến tâm trạng của Lão Khúng khi quyết định bán con bò khoang đen, tác giả đã thể hiện rõ nét những nỗi niềm, lo lắng và cả sự tiếc nuối của người nông dân trước những thay đổi của cuộc sống.
Trước hết, Lão Khúng là một người nông dân cần cù, chịu thương chịu khó. Con bò khoang đen đối với ông không chỉ là tài sản quý giá mà còn là một phần máu thịt, là người bạn đồng hành trong cuộc sống hàng ngày. Hình ảnh Lão Khúng chăm sóc, nuôi dưỡng con bò, dành tình cảm đặc biệt cho nó đã thể hiện rõ nét sự gắn bó mật thiết giữa con người và động vật. Tuy nhiên, khi phải đưa ra quyết định bán con bò, Lão Khúng đã trải qua rất nhiều cung bậc cảm xúc. Ông vừa buồn bã, tiếc nuối vì phải chia tay với người bạn thân thiết, vừa lo lắng về tương lai của gia đình khi không còn nguồn thu nhập ổn định.
Diễn biến tâm trạng của Lão Khúng được thể hiện qua những dòng suy nghĩ miên man, những lời độc thoại nội tâm đầy day dứt. Ông nhớ lại quãng thời gian dài gắn bó với con bò, những kỷ niệm đẹp đẽ, những lần cùng nhau lao động, vượt qua khó khăn. Những ký ức ấy khiến Lão Khúng càng thêm đau lòng khi phải rời xa người bạn tri kỷ. Bên cạnh đó, Lão Khúng cũng phải đối mặt với áp lực từ cuộc sống mưu sinh, từ những lo toan thường nhật. Ông phải cân nhắc giữa việc giữ lại con bò để tiếp tục công việc đồng áng hay bán nó để trang trải nợ nần, lo cho con cái ăn học. Sự đấu tranh nội tâm này đã khiến Lão Khúng trở nên day dứt, băn khoăn, thậm chí có lúc muốn buông xuôi.
Tuy nhiên, cuối cùng, Lão Khúng vẫn quyết định bán con bò. Quyết định này không phải là một hành động vội vàng, mà là kết quả của sự suy ngẫm kỹ lưỡng, của sự cân nhắc giữa lợi ích cá nhân và lợi ích chung của gia đình. Dù rất buồn bã, nhưng Lão Khúng hiểu rằng đây là lựa chọn tốt nhất cho hoàn cảnh hiện tại. Ông chấp nhận hy sinh để con cái có cơ hội học hành, có cuộc sống tốt đẹp hơn. Điều này cho thấy Lão Khúng là một người cha mẫu mực, luôn đặt lợi ích của con cái lên trên hết.
Qua diễn biến tâm trạng của Lão Khúng, tác giả Nguyễn Minh Châu đã thể hiện một cách chân thực và cảm động những nỗi niềm, lo lắng của người nông dân Việt Nam trong giai đoạn đất nước đang chuyển mình đổi mới. Đồng thời, tác giả cũng khẳng định sức mạnh của tình yêu thương, sự hy sinh cao cả của người cha, người mẹ trong việc vun đắp cho hạnh phúc gia đình.
Tóm lại, diễn biến tâm trạng của Lão Khúng trong truyện ngắn "Phiên Chợ Giật" là một bức tranh chân thực về cuộc sống của người nông dân Việt Nam, đồng thời cũng là lời khẳng định về tình yêu thương, sự hy sinh cao cả của người cha, người mẹ. Tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc về một nhân vật giàu lòng trắc ẩn, luôn hướng về gia đình và mong muốn mang lại cho con cái một cuộc sống tốt đẹp hơn.