Hãy phân tích vai trò của hai hormone thyroxine và calcitonin do tuyến giáp tiết ra. Nếu một người bị thiếu i-ốt, tại sao tuyến giáp của họ lại phình to (gây bướu cổ) mà không phải là teo lại?

Dưới đây là vai trò của hai hormon chính do tuyến giáp tiết ra, cũng như cơ chế gây bướu cổ khi thiếu i-ốt: 1. Vai trò của thyroxine (T4) - Là hormon chính do tế bào nang (follicular cells) của tuyến giáp sản xuất (còn một phần nhỏ T3). - Điều hòa chuyển hóa cơ bản (basal metabolic rate): tăng sử dụng O₂ và chuyển hóa gluco­zơ, lipid, protein. - Kích thích tăng trưởng và phát triển: đặc biệt quan trọng đối với hệ thần kinh trung ương ở trẻ em. - Ảnh hưởng lên tim mạch: tăng nhịp tim, tăng sức co bóp cơ tim, giãn mạch ngoại biên. - Điều chỉnh thân nhiệt, trọng lượng cơ thể, ham ăn… 2. Vai trò của calcitonin - Được tế bào C (parafollicular cells) của tuyến giáp tiết ra. - Giảm nồng độ Ca²⁺ huyết thanh bằng cách ức chế hoạt động của hủy cốt bào (osteoclast), giảm tái hấp thu xương. - Tác dụng này tương đối nhẹ so với hormon cận giáp (PTH), nhưng vẫn hỗ trợ cân bằng canxi – xương. 3. Cơ chế gây bướu cổ khi thiếu i-ốt a. Thiếu i-ốt ⇒ giảm tổng hợp T4/T3 ⇒ nồng độ hormon giáp trong máu hạ thấp. b. Giảm T4/T3 ⇒ mất đi cơ chế ức chế ngược (negative feedback) lên vùng dưới đồi (hypothalamus) và thùy trước tuyến yên (adenohypophysis). c. Thùy trước tuyến yên tăng tiết TSH (thyroid-stimulating hormone) để kích thích tuyến giáp sinh tổng hợp hormon. d. TSH tăng cao kéo dài ⇒ kích thích tế bào nang tuyến giáp tăng sản (hyperplasia) và to lên (hypertrophy), tăng sinh mạch máu, mô đệm… nhưng vì thiếu i-ốt nên dù tuyến to ra cũng không sản xuất đủ T4/T3. e. Kết quả là tuyến giáp phình to (bướu cổ), chứ không teo lại. Tóm lại, thiếu i-ốt làm giảm hormon giáp, làm tăng TSH, và chính TSH kéo dài kích thích tuyến giáp phình to tạo thành bướu cổ.