26/09/2025
26/09/2025
26/09/2025
Phan Thị BiTrong tiến trình văn học dân tộc, yếu tố kì ảo luôn là một thủ pháp nghệ thuật độc đáo, góp phần làm nên sức hấp dẫn cũng như giá trị tư tưởng của tác phẩm. Nếu văn học dân gian gửi gắm ước mơ và niềm tin của nhân dân qua những chi tiết hoang đường, thần kì thì văn học trung đại lại dùng yếu tố ấy để khẳng định đạo lí và công lí trong xã hội. Tiêu biểu cho hai dòng chảy ấy là “Thạch Sanh” – một truyện cổ tích quen thuộc và “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” – tác phẩm nổi bật trong Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ.
Trước hết, điểm chung dễ nhận thấy là cả hai tác phẩm đều xây dựng một thế giới nghệ thuật giàu màu sắc huyền bí. Trong “Thạch Sanh”, nhân dân sáng tạo nên những chi tiết kì diệu như niêu cơm ăn mãi không hết, đàn thần minh oan, hay những cuộc chiến với chằn tinh và đại bàng. Còn trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”, người đọc bắt gặp cảnh hồn ma hiện hình, thuỷ cung ma quái, và phiên toà siêu nhiên tại đền thờ thần núi. Những chi tiết ấy vượt khỏi đời thường nhưng lại làm tác phẩm thêm hấp dẫn, khiến người đọc tin vào sức mạnh của công lí và cái thiện.
Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở mục đích và sắc thái của yếu tố kì ảo. Trong “Thạch Sanh”, yếu tố thần kì chủ yếu mang màu sắc lạc quan, tươi sáng. Chúng là phương tiện giúp chàng trai nghèo nhưng dũng cảm, nhân hậu vượt qua thử thách và cuối cùng hưởng hạnh phúc trọn vẹn. Niêu cơm thần, cây đàn thần chính là biểu tượng cho ước mơ về sự đủ đầy, no ấm và công bằng xã hội. Ngược lại, trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”, yếu tố kì ảo lại mang sắc thái nghiêm trang, thậm chí rùng rợn. Những hồn ma và cảnh xử án ở âm phủ được Nguyễn Dữ miêu tả nhằm khẳng định quan niệm chính nghĩa: kẻ gian ác, dù sống hay chết, đều bị trừng trị; người ngay thẳng, chính trực sẽ được bảo vệ và vinh danh.
Chính vì vậy, nếu “Thạch Sanh” thiên về ước mơ hạnh phúc giản dị của nhân dân lao động thì “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” thể hiện cái nhìn của trí thức phong kiến về công lí và đạo lí ở đời. Một bên phản ánh khát vọng lí tưởng trong tưởng tượng dân gian, một bên thể hiện sự chiêm nghiệm mang tính triết lí của nhà nho trước hiện thực xã hội nhiều bất công.
Có thể khẳng định, dù khác biệt về sắc thái và mục đích, yếu tố kì ảo trong cả hai tác phẩm đều gặp nhau ở một điểm chung: khẳng định niềm tin bất diệt vào sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác, của công lí trước bất công. So sánh hai tác phẩm, ta càng thêm trân trọng trí tưởng tượng phong phú, sự sáng tạo tài hoa của cha ông, cũng như chiều sâu nhân văn trong văn học Việt Nam.
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
8 giờ trước
Top thành viên trả lời