phân tích cấu tứ trong bài thơ nhớ đồng

Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam. Thơ Tố Hữu mang đậm chất trữ tình chính trị sâu lắng, dạt dào cảm hứng lãng mạn. Giọng thơ sôi nổi, đằm thắm, thiết tha. Ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi, đậm đà bản sắc dân tộc. Nhớ đồng là một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Tố Hữu. Tác phẩm được trích trong tập thơ Từ ấy, viết vào tháng 7/1939 tại nhà lao Thừa Phủ (Huế), khi nhà thơ bị bắt giam vào đây. Qua nỗi nhớ da diết với quê hương, cuộc sống và con người, đồng thời bộc lộ lòng yêu nước thiết tha và niềm khao khát tự do của người chiến sĩ cách mạng trong chốn ngục tù.

Bài thơ mở đầu bằng bốn chữ "gì sâu bằng..." nhằm nhấn mạnh nỗi nhớ da diết của người tù trẻ tuổi.

Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!
Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi
Đâu ruồng tre mát thở yên vui
Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn
Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?
Đâu những đường cong bước vạn đời
Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi
Giữa dòng ngày tháng âm u đó
Không đổi, nhưng mà trôi cứ trôi

Những câu hỏi tu từ dồn dập, lặp đi lặp lại cùng với các hình ảnh đặc trưng của làng quê như "cồn thơm", "ruộng mạ", "khoai sắn", "xóm nhà tranh"... đã gợi lên khung cảnh quen thuộc nơi quê nhà. Tất cả hiện lên trong tâm tưởng của nhà thơ với bao nỗi nhớ da diết khôn nguôi. Không chỉ vậy, bức tranh thôn dã còn hiện ra với những hình ảnh hết sức chân thực, sinh động. Đó là hình ảnh cánh cò trắng đang bay lượn kiếm ăn trên mảnh ruộng nhỏ hẹp, là hình ảnh người nông dân cuốc đào, nhặt nhạnh từng gốc rễ cây trên luống đất khô cằn.

Chao ôi! Thương nhớ ơi!
Thêm xót xa thôi!
Trên bảy năm trời
Tôi đã sống hết mình
Cho hôm nay tôi được nhớ
Tôi đã chết ở trong tù, Hôm nay tôi sống ở ngoài này.

Từ nỗi nhớ da diết với quê hương, đất nước, người tù cách mạng đã trực tiếp giãi bày nỗi nhớ đó. Nhà thơ khẳng định rằng mình vẫn đang sống, dù cơ thể đang bị giam cầm trong nhà lao. Bởi lẽ, trong tâm hồn nhà thơ luôn hướng về ánh sáng, luôn khát khao tự do để cống hiến cho cách mạng. Vì vậy, dẫu có bị xiềng xích, tra tấn tàn bạo thì người tù cách mạng vẫn giữ vững khí tiết, ý chí chiến đấu của mình. Hai câu thơ cuối khép lại bài thơ giống như một lời khẳng định chắc nịch, một phát hiện mới mẻ về bản thân của nhà thơ.

Như vậy, bài thơ Nhớ đồng đã diễn tả thành công nỗi nhớ thương da diết của người tù cộng sản đối với quê hương, đất nước, con người và cuộc sống tự do. Đồng thời, qua đó bộc lộ ý chí kiên cường, nghị lực phi thường của người chiến sĩ cách mạng trong chốn ngục tù.

Về mặt nghệ thuật, bài thơ có cấu tứ chặt chẽ, mạch lạc, thể hiện qua hệ thống hình ảnh, biện pháp tu từ, giọng điệu,... Tất cả đều xoay quanh chủ đề chính là nỗi nhớ da diết của người tù cộng sản đối với quê hương, đất nước, con người và cuộc sống tự do.

Với thể thơ thất ngôn truyền thống, ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, bài thơ Nhớ đồng đã trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Tố Hữu. Bài thơ không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật của nhà thơ mà còn bộc lộ chiều sâu tư tưởng, tình cảm của người chiến sĩ cách mạng trong chốn ngục tù.