viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học

Nguyễn Khoa Điềm được biết đến là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những tác phẩm của ông thường mang đậm dấu ấn của những trải nghiệm cũng như những suy tư trăn trở về đất nước, về con người Việt Nam. Trong đó, trường ca Mặt đường khát vọng được xem là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Khoa Điềm. Đoạn trích Đất Nước nằm trong chương V của bản trường ca này, có độ dài khá lớn gồm 152 câu thơ. Tuy nhiên, chỉ với 9 câu thơ mở đầu thôi, Nguyễn Khoa Điềm đã đem đến cho người đọc những cảm nhận thật đẹp về hình ảnh đất nước thân thương.

"Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó..."

Đoạn thơ trên đã giúp chúng ta có những cảm nhận thật sâu sắc về hình ảnh đất nước thân thương. Trước hết, nhà thơ khẳng định sự tồn tại của đất nước ngay từ những ngày đầu "khi ta lớn lên đất nước đã có rồi". Sau đó, tác giả lần lượt đưa ra những hình ảnh, những sự vật cụ thể để làm cơ sở cho khẳng định của mình. Đó là hình ảnh "miếng trầu bây giờ bà ăn", là nét đẹp truyền thống của nền văn minh lúa nước "bới tóc sau đầu", là truyền thống đấu tranh hào hùng của dân tộc "biết trồng tre mà đánh giặc",... Tất cả những hình ảnh ấy đều vô cùng quen thuộc và gần gũi với mỗi con người Việt Nam. Và tất cả những điều đó đã khẳng định rằng đất nước thực sự đã có từ rất lâu đời.

Không dừng lại ở đó, nhà thơ còn tiếp tục đưa ra những hình ảnh để lí giải về nguồn gốc của đất nước. Theo Nguyễn Khoa Điềm, đất nước được sinh ra và lớn lên theo quá trình trưởng thành của con người. Khi con người cất lên tiếng khóc chào đời, đó là lúc đất nước đã có rồi. Tiếng khóc ấy chính là sự chứng minh rõ ràng nhất cho sự tồn tại của đất nước. Không chỉ vậy, đất nước còn gắn liền với những truyền thống văn hóa, những phong tục tập quán lâu đời của dân tộc. Đó là hình ảnh "tóc mẹ thì bới sau đầu", là hình ảnh "gừng cay muối mặn". Đây đều là những nét đẹp đã có từ ngàn đời của dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhà thơ còn sử dụng một loạt những từ ngữ mộc mạc, giản dị như "ngày xửa ngày xưa", "bắt đầu", "lớn lên", "bới sau đầu"... Điều này đã khiến cho giọng thơ trở nên tâm tình, thủ thỉ như những câu chuyện ngày xưa. Qua đó, nhà thơ muốn khẳng định rằng đất nước tuy to lớn và xa vời nhưng lại được tạo nên từ chính những điều nhỏ bé, giản dị trong cuộc sống hằng ngày.

Với chín câu thơ ngắn gọn, Nguyễn Khoa Điềm đã đem đến cho người đọc những cảm nhận thật chân thực và gần gũi về hình ảnh đất nước. Đó không phải là một khái niệm trừu tượng mà là những gì thân thuộc, gần gũi nhất với mỗi con người. Đồng thời, qua đoạn thơ, nhà thơ còn muốn gửi gắm tình yêu quê hương, đất nước tha thiết và lòng tự hào về truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc.

Như vậy, chỉ với 9 câu thơ đầu của đoạn trích Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm đã đem đến cho người đọc những cảm nhận thật mới mẻ và sâu sắc về hình ảnh đất nước. Đó là một đất nước gần gũi, thân thuộc nhưng cũng vô cùng thiêng liêng, cao quý. Đồng thời, đoạn thơ cũng thể hiện được tài năng của nhà thơ trong việc sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để khắc họa hình tượng đất nước.