Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học thơ Song thất lục bát bài đêm khuya tự tình với sông Hương

Dưới ngòi bút tài hoa của Hàn Mặc Tử, thơ trở thành một thứ nhạc diệu kì, đưa ta vào thế giới âm thanh kỳ lạ của cõi mộng, cõi thơ, cõi điên, cõi loạn... Thơ Hàn Mặc Tử là tiếng lòng của một con người thiết tha yêu cuộc sống, thiết tha gắn bó với đời dù là trong phút giây tỉnh táo hiếm hoi nào. Trong thơ Hàn Mặc Tử, cái tôi trữ tình không chỉ được thể hiện bằng những cung bậc cảm xúc đa dạng mà còn được khắc họa qua những bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Một trong số đó là bài thơ Đêm trăng.

Hàn Mặc Tử là một trong ba đỉnh cao của phong trào Thơ mới. Ông là người khởi xướng ra và luôn kiên cường với Trường thơ Loạn với quan niệm thơ rằng: "phải đượm tình, đượm thần, phá cách, có sắc thái điện ảnh và âm nhạc". Thơ ông luôn có hai phần rõ rệt: phần điên rồ, dữ dội và phần hồn nhiên, trong sáng. Ông đã để lại cho nền văn học Việt Nam nhiều tác phẩm có giá trị như: Gái quê, Chơi giữa mùa trăng, Thơ điên,... Bài thơ Đêm trăng được trích từ tập Thơ điên, mang đậm dấu ấn sáng tác của Hàn Mặc Tử khi ông đang mắc bệnh hiểm nghèo nhưng vẫn luôn khát khao sống, khát khao giao hòa với cuộc đời.

Mở đầu bài thơ là khung cảnh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, huyền ảo dưới ánh trăng:

"Trăng nằm sóng soài trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi."

Hình ảnh "trăng nằm sóng soài" thật gợi cảm. Trăng được nhân hóa như một nàng thiếu nữ buông mình trên cành liễu. Động từ "nằm" bắt đầu cho một loạt động từ khác đều mang hàm nghĩa gợi tả sự mềm mại, uyển chuyển: "lả lơi", "ngâng ngang", "buồn nhớ thầm". Cảnh vật như nhuốm màu tâm trạng. Không gian thơ dường như rộng mở hơn với hình ảnh "gió đông". Gió xuân thì thào trong lá liễu, mang theo hơi ấm và tình yêu. Cả đất trời ngập tràn ánh trăng. Ánh trăng tỏa sáng khắp nơi, cả trên mặt nước "xanh ngắt":

"Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Trăng nhớ thầm chàng thiếp nhớ chàng
Rồi một hôm nào, vò võ đêm
Không biết rồi ta có mến ta?"

Vầng trăng tròn đầy tượng trưng cho niềm hạnh phúc khi được gặp gỡ, sum vầy. Trăng "thương", trăng "nhớ" hay chính lòng thi nhân bổi hổi bồi hồi trong khoảnh khắc đoàn tụ? Nhịp thơ nhẹ nhàng, sâu lắng càng tô đậm tâm trạng bẽn lẽn, ngượng ngùng mà tha thiết yêu thương. Nỗi nhớ nhung cứ trải dài theo năm tháng. Nhân vật trữ tình trực tiếp bộc lộ nỗi nhớ nhung da diết. Hai chữ "hỡi trăng ngần" vang lên vừa tha thiết, vừa như trách móc. Trăng ngần quá, xa xôi quá vậy! Biết bao giờ đôi lứa mới được trùng phùng? Niềm băn khoăn, trăn trở của thi nhân cũng là nỗi niềm muôn thuở của con người. Ai cũng từng trải qua cảm giác chờ đợi mòn mỏi, khắc khoải trong vô vọng. Thời gian cứ thế trôi qua "vô tình khêu ngọn lửa tình". Càng bồn chồn, bối rối, nhân vật trữ tình càng chìm đắm trong mộng tưởng:

"Có bầu có bạn can chi tủi
Cùng gió cùng mây thế mới vui
Rồi cứ mỗi năm rung dộng một
Ngàn năm không đứng đóa hoa rơi"

Thế giới tâm hồn của nhân vật trữ tình được gợi mở đầy gợi cảm. "Bầu bạn", "gió mây", "hoa rơi" ẩn dụ cho mối quan hệ gần gũi, sự đồng điệu, hòa hợp giữa con người với nhau, giữa con người với thiên nhiên. Hàn Mặc Tử luôn có niềm khao khát được giao cảm với cuộc đời, được sẻ chia niềm vui, nỗi buồn với mọi người. Nhưng trớ trêu thay, ông lại bị cuộc đời quay lưng, bỏ rơi. Vì vậy, thi nhân càng thêm cô đơn, sầu tủi.

Trong khổ thơ cuối, mạch cảm xúc bỗng chốc thay đổi:
"Ai thấy trăng ơi hỡi ai
Lòng thiếp, ai đem chia xi mạ vàng
Thiếp lạy muôn ngàn cái kiếp người
Để tâm thiếp chẳng đổi thay đôi."

Nhân vật trữ tình chợt bừng tỉnh khỏi giấc mộng đêm xuân. Tiếng gọi tha thiết vang lên như lời khẩn nguyện. Thi sĩ muốn níu giữ mãi mãi vẻ đẹp của vầng trăng, muốn được trọn vẹn tận hưởng niềm hạnh phúc ngọt ngào. Thế nhưng, tất cả vẫn chỉ là ước mơ, là khát khao cháy bỏng trong trái tim người nghệ sĩ đa sầu, đa cảm.

Bài thơ Đêm trăng là một trong những sáng tác tiêu biểu cho hồn thơ "điên" của Hàn Mặc Tử. Ngôn ngữ giản dị, giàu sức gợi kết hợp với giọng điệu lúc nhẹ nhàng, tha thiết lúc dồn dập, gấp gáp đã góp phần khắc họa bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng và thế giới tâm hồn phong phú, phức tạp của thi nhân. Qua đó, chúng ta có thể thấy được tấm lòng khát khao giao cảm với cuộc đời mãnh liệt của Hàn Mặc Tử. Dù đang phải đối mặt với căn bệnh hiểm nghèo nhưng ông vẫn luôn trân trọng, nâng niu những giây phút được sống, được cống hiến. Điều đó thật đáng ngưỡng mộ!