viết bài văn phân tích qua đèo ngang

Bài thơ "Qua Đèo Ngang" là một tác phẩm nổi tiếng của Bà Huyện Thanh Quan, một trong những nữ thi sĩ tài năng bậc nhất trong nền văn học trung đại Việt Nam. Tác phẩm này đã khắc họa thành công khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang thoáng đãng mà heo hút, thấp thoáng sự sống con người nhưng vẫn còn hoang sơ. Đồng thời, nhà thơ còn qua đó gửi gắm nỗi nhớ nước thương nhà.

Tác giả đã mở đầu cho khổ thơ thứ nhất bằng hai cụm từ "Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà", để nói về thời điểm mà bà đặt chân đến nơi đây, đó là lúc chiều buông. Nêu như các nhà thơ khác khi đứng trước cảnh thiên nhiên núi rừng hùng vĩ sẽ sử dụng hình ảnh tươi mới, tráng lệ thì Bà Huyện Thanh Quan lại lấy "bóng xế tà" để gợi lên nỗi buồn man mác, trống vắng. Tiếp đến với hai câu thơ thực, tác giả đã miêu tả khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang hiện lên với vẻ đẹp hoang sơ nhưng vẫn tràn đầy sự sống:

"Cỏ cây chen đá, lá chen hoa"

Với việc sử dụng phép đối "lá" - "hoa", động từ "chen", nhà thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp thiên nhiên đầy sức sống nơi đây. Và bức tranh thiên nhiên Đèo Ngang càng trở nên đặc biệt hơn bởi sự xuất hiện của con người trong hai câu thơ luận:

"Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà"

Nghệ thuật đảo ngữ trong hai câu thơ "lom khom - tiều vài chú", "lác đác - chợ mấy nhà" nhấn mạnh vào hình ảnh vài chú tiều với dáng đứng lom khom dưới chân núi và vài căn nhà nhỏ bé thưa thớt, lác đác bên sông. Con người chỉ là một chấm buồn nhỏ bé giữa vũ trụ rộng lớn. Dường như cuộc sống ở Đèo Ngang vẫn còn giữ nguyên vẻ hoang sơ như vốn có. Cuộc sống ấy thẩn thầm, lặng lẽ, chơ vơ, gợi nỗi buồn sâu thẳm. Trước thiên nhiên rộng lớn, con người thật bé nhỏ, yếu đuối và có phần bất lực trước cảnh vật.

Đứng trước khung cảnh thiên nhiên Đèo Ngang hoang sơ, vắng lặng, không tránh khỏi nỗi cô đơn, buồn vắng, nhà thơ đã bộc lộ tâm trạng nhớ nước, thương nhà qua bốn câu thơ cuối:

"Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia"

Hình ảnh "con quốc quốc" và "cái gia gia" không chỉ là hình ảnh thực về hai loại chim (chim đỗ quyên, chim đa đa). Việc sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh: tiếng kêu "quốc quốc", "đa đa" để qua đó bộc lộ nỗi lòng nhớ thương của mình với đất nước, quê hương. Đọc đến đây, chúng ta dường như có thể lắng nghe được tiếng kêu khắc khoải, da diết đang vang lên trong vô vọng.

Câu thơ "Dừng chân đứng lại trời non nước/ Một mảnh tình riêng ta với ta" thể hiện nỗi niềm cô đơn, lẻ loi của nhà thơ trước thiên nhiên rộng lớn, hoang sơ. Dường như nỗi lòng sầu não của nhà thơ được truyền tải hết vào trong câu thơ này. Dù minh chứng cho nỗi buồn của mình, nhưng đến cuối cùng, nữ thi sĩ vẫn không quên bộc lộ lòng yêu nước thiết tha của mình.

Bằng việc sử dụng ngôn ngữ giàu âm điệu, nhịp điệu, phép đối chặt chẽ, giọng thơ du dương trầm bổng, nhà thơ Bà Huyện Thanh Quan đã khắc họa thành công bức tranh cảnh thôn quê vùng Đèo Ngang hiu quanh, hoang sơ. Qua đó, tác giả cũng bộc lộ nỗi nhớ nước, thương nhà.