Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Ngọc Tư, thiên nhiên miền Tây sông nước hiện lên vừa cụ thể, vừa khái quát, vừa chân thực, vừa giàu cảm xúc. Trong đó, truyện ngắn Trở gió là một minh chứng tiêu biểu. Truyện xoay quanh chủ đề chính là mùa gió chướng, hay còn gọi là mùa nước nổi. Qua việc miêu tả những thay đổi của thiên nhiên khi bước vào mùa gió chướng, tác giả đã khéo léo lồng ghép những tâm tư, tình cảm của nhân vật "tôi" đối với quê hương, gia đình và những kỷ niệm tuổi thơ.
Truyện mở đầu bằng những dấu hiệu báo hiệu mùa gió chướng sắp đến. Mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch lúa trên đồng, mùa "gió bấc ran trên những vườn cây trái", mùa "nước dâng trước nhà, rồi ngập hết sân". Những hình ảnh này được miêu tả rất sinh động, khiến người đọc cảm nhận được sự chuyển mình của đất trời và thiên nhiên.
Nhân vật "tôi" trong truyện là một cô gái trẻ, xa quê lên thành phố học tập. Cô nhớ da diết những kỉ niệm tuổi thơ bên mẹ, bên bếp lửa, bên những món ăn dân dã của quê hương. Mỗi lần gió chướng về, lòng cô lại bồi hồi, xao xuyến, bởi đó là lúc cô được trở về với quê hương, với gia đình, với những gì thân thuộc nhất.
Gió chướng mang theo cái lạnh se sắt, cái ẩm ướt của đất trời, khiến cho lòng người cũng trở nên man mác buồn. Nhưng đối với nhân vật "tôi", gió chướng còn mang theo cả những kí ức đẹp đẽ về tuổi thơ, về những ngày tháng êm đềm bên mẹ. Cô nhớ những bữa cơm chiều ấm cúng bên bếp lửa, nhớ tiếng cười giòn tan của mẹ, nhớ những món ăn dân dã mà mẹ nấu.
Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên và tình cảm gia đình. Tác giả đã sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ để làm nổi bật vẻ đẹp của gió chướng. Ví dụ, gió chướng được ví như "một người bạn cũ lâu ngày mới gặp lại", "một cơn mưa rào bất chợt", "một dòng suối mát lành chảy qua". Những hình ảnh này đã góp phần tạo nên một bức tranh thiên nhiên sinh động, tràn đầy sức sống.
Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng những chi tiết nhỏ nhặt, những hành động, cử chỉ của nhân vật để thể hiện tình cảm gia đình. Ví dụ, nhân vật "tôi" thường xuyên nhớ về những món ăn do mẹ nấu, nhớ về những lời dặn dò của mẹ. Điều này cho thấy tình cảm sâu nặng của cô dành cho mẹ và quê hương.
Cuối cùng, tác giả đã sử dụng giọng văn nhẹ nhàng, trữ tình để thể hiện tình cảm của nhân vật "tôi" đối với quê hương, gia đình. Giọng văn ấy đã khiến cho người đọc cảm nhận được sự bình yên, thanh thản trong tâm hồn của nhân vật.
Tóm lại, Trở gió là một truyện ngắn hay, giàu ý nghĩa. Truyện đã khắc họa thành công vẻ đẹp của thiên nhiên và tình cảm gia đình. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về tình yêu quê hương, đất nước và ý nghĩa của những giá trị truyền thống.