ĐỀ 57: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi.

: Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên là tự sự. Đoạn trích kể lại hành động của thầy cúng khi ông ta đang thực hiện nghi lễ cúng bái cho người bệnh.

: Trong đoạn trích, thầy cúng đã có những hành động như:

- Ngồi cạnh giường thờ: thể hiện sự tôn trọng đối với nơi linh thiêng, đồng thời cũng tạo ra không khí trang nghiêm cho buổi lễ.

- Mồm thì lẩm bẩm: đây là hành động thường thấy trong các nghi lễ cúng bái, nhằm thể hiện sự thành kính và mong muốn được thần linh phù hộ.

- Tay sờ đĩa xôi: hành động này mang ý nghĩa tượng trưng cho việc dâng lên thần linh những vật phẩm cúng tế, thể hiện lòng biết ơn và mong muốn được ban phước lành.

: Hành động của thầy cúng trong đoạn trích phản ánh quan niệm về thế giới tâm linh của người xưa. Họ tin rằng có một thế giới vô hình tồn tại song song với thế giới con người, nơi đó có các vị thần linh cai quản và chi phối cuộc sống của con người. Thầy cúng đóng vai trò là người trung gian giữa hai thế giới, giúp con người giao tiếp với thần linh để cầu xin sự phù hộ, bảo vệ và ban phước lành.

: Câu nói "Thần linh ơi! Xin hãy cứu lấy đứa trẻ này!" thể hiện niềm tin mãnh liệt của người dân vào sức mạnh siêu nhiên của thần linh. Họ tin rằng thần linh có khả năng can thiệp vào cuộc sống của con người, giúp đỡ họ vượt qua khó khăn, hoạn nạn. Đồng thời, câu nói cũng thể hiện tình cảm thương xót, lo lắng của người mẹ dành cho đứa con của mình.

: Qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về tầm quan trọng của tín ngưỡng, tôn giáo trong đời sống tinh thần của con người. Tín ngưỡng, tôn giáo không chỉ là nơi con người tìm kiếm sự an ủi, giải thoát mà còn là nguồn động lực to lớn giúp con người vượt qua những thử thách, khó khăn trong cuộc sống.

câu 1: Bài ca dao "Thân em như tấm lụa đào" sử dụng thể thơ lục bát, với các cặp -8 tạo nên nhịp điệu đều đặn, uyển chuyển. Nhân vật được nhắc đến trong bài ca dao chính là người phụ nữ Việt Nam xưa. Bài ca dao này thể hiện sự trân trọng vẻ đẹp và phẩm chất cao quý của người phụ nữ, đồng thời cũng phản ánh những khó khăn, bất hạnh mà họ phải đối mặt trong xã hội phong kiến.

câu 2: Sự tương phản giữa hai hành động "mồm lẩm bẩm" và "tay sờ đĩa xôi" trong đoạn trích đã góp phần làm nổi bật tính cách giả dối, tham lam của nhân vật thầy cúng.

* Hành động "mồm lẩm bẩm": thể hiện sự giả dối, lừa bịp của thầy cúng khi cố gắng che giấu mục đích thực sự của mình (ăn trộm) bằng những lời lẽ hoa mỹ, sáo rỗng. Thầy cúng không hề có ý định giúp đỡ gia chủ mà chỉ muốn lợi dụng tình huống để ăn cắp đồ đạc.
* Hành động "tay sờ đĩa xôi": bộc lộ bản chất tham lam, ích kỷ của thầy cúng. Dù miệng nói những lời cao đẹp nhưng tay lại hành động trái ngược, cho thấy thầy cúng chỉ quan tâm đến việc thỏa mãn nhu cầu cá nhân chứ không hề có lòng tốt.

Sự tương phản này tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc sắc, khiến hình ảnh thầy cúng trở nên đáng khinh bỉ, đồng thời cũng là lời cảnh tỉnh về những kẻ giả dối, tham lam trong xã hội.

câu 3: Bài ca dao "Cày đồng đang buổi ban trưa" sử dụng hiệu quả nghệ thuật tương phản đối lập để tạo nên sự hài hòa, cân bằng giữa hai hình ảnh trái ngược nhau:

* Hình ảnh con trâu: tượng trưng cho sức lao động bền bỉ, cần cù, chịu thương chịu khó. Hình ảnh này mang ý nghĩa biểu tượng về phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam.
* Hình ảnh người nông dân: thể hiện sự vất vả, lam lũ, nhưng cũng đầy nghị lực và kiên cường. Sự tương phản giữa công việc nặng nhọc với thành quả ít ỏi làm nổi bật lên sự hy sinh thầm lặng của người nông dân.

Hiệu quả nghệ thuật tương phản đối lập giúp tác giả khắc họa rõ nét cuộc sống lao động vất vả của người nông dân, đồng thời tôn vinh những giá trị cao quý của họ. Bài ca dao không chỉ là lời ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất của người nông dân mà còn là lời nhắc nhở chúng ta phải biết trân trọng, nâng niu những thành quả do họ tạo ra.

câu 4: Tiếng cười trong bài ca dao "Thầy bói xem voi" không chỉ hướng tới người thầy cúng mà còn hướng tới cả những người thuê thầy cúng. Tiếng cười ở đây mang tính chất châm biếm, phê phán những người thiếu hiểu biết, tin vào mê tín dị đoan. Thầy bói xem voi là một hình ảnh ẩn dụ cho những người mù quáng, không có kiến thức, chỉ dựa vào những điều vô căn cứ để đưa ra kết luận. Họ không chịu tìm hiểu, phân tích vấn đề một cách khách quan, khoa học mà lại tin tưởng tuyệt đối vào những lời nói của thầy bói. Điều này dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, như mất tiền bạc, sức khỏe, thậm chí là tính mạng.

Ngoài ra, tiếng cười còn hướng tới những người thuê thầy bói. Những người này cũng là nạn nhân của sự mê tín dị đoan. Họ đã bỏ tiền ra để được thầy bói xem bói, nhưng cuối cùng lại nhận được những lời tiên đoán sai lệch, gây ra những lo lắng, hoang mang không cần thiết.

Như vậy, tiếng cười trong bài ca dao "Thầy bói xem voi" không chỉ nhằm mục đích giải trí mà còn mang ý nghĩa phê phán, giáo dục. Nó giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về tác hại của việc tin vào mê tín dị đoan và khuyến khích mọi người nên tìm hiểu, phân tích vấn đề một cách khoa học, khách quan.

câu 5: Trong thời đại ngày càng phát triển, khi khoa học kỹ thuật ngày càng tiên tiến thì vẫn còn tồn tại nhiều hiện tượng mê tín dị đoan. Đây là điều đáng lo ngại bởi nó ảnh hưởng rất lớn tới đời sống cũng như tư duy của mỗi chúng ta. Mê tín dị đoan là sự tin tưởng một cách mù quáng vào những điều thần bí, huyền ảo, không có thật như bùa chú, phép thuật,... Những người thường xuyên mắc phải căn bệnh này luôn tìm kiếm sự giúp đỡ từ thế giới tâm linh thay vì cố gắng bằng chính sức lực của mình.

Hiện nay, do sự bùng nổ của công nghệ thông tin nên việc tiếp cận với các hoạt động mang tính chất mê tín dị đoan ngày càng trở nên đơn giản hơn. Chỉ cần một cú click chuột hay một thao tác lướt facebook, google... là chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những nội dung quảng cáo về các dịch vụ xem bói, gọi hồn, yểm bùa,... Điều này vô tình khiến cho nhiều người hoang mang, lo lắng, dẫn đến việc tin theo và thực hiện các hành vi phi khoa học.

Mặc dù chưa có số liệu thống kê cụ thể nhưng chắc chắn rằng hiện tượng mê tín dị đoan đã và đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả cá nhân lẫn cộng đồng. Nó không chỉ làm tổn hại về mặt vật chất mà còn ảnh hưởng xấu đến tinh thần, đạo đức của con người. Bên cạnh đó, đây còn là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng của các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy,...

Để khắc phục tình trạng này, trước hết mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức, hiểu rõ đâu là đúng sai, thiện ác. Đồng thời, nhà nước cũng cần đưa ra những quy định rõ ràng, xử lý nghiêm minh các hành vi lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng nhằm mục đích trục lợi. Ngoài ra, các tổ chức xã hội cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của người dân về giá trị đích thực của cuộc sống.

Tóm lại, hiện tượng mê tín dị đoan là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự chung tay góp sức của toàn xã hội. Chúng ta hãy cùng nhau xây dựng một môi trường sống lành mạnh, văn minh, nơi mà niềm tin chân chính được tôn vinh và phát huy.