ĐỀ 59: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi.

: Phương thức biểu đạt chính của bài thơ trên là miêu tả. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ hình ảnh để tạo nên bức tranh sinh động về cuộc sống gia đình, đặc biệt là mối quan hệ giữa vợ và chồng. Tác giả đã khéo léo sử dụng những chi tiết cụ thể như "chồng người đi ngược về xuôi", "chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo" để khắc họa rõ nét sự khác biệt trong cách sống, suy nghĩ và hành động của hai người đàn ông. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh vai trò quan trọng của người phụ nữ trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình.

: Biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ "Chồng người đi ngược về xuôi/ Chồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo" là đối lập. Hai câu thơ đối lập nhau về nội dung và hình ảnh:

* Câu thơ thứ nhất miêu tả hình ảnh người chồng đi làm ăn xa, bôn ba khắp nơi, thể hiện sự vất vả, gian nan của cuộc sống mưu sinh.
* Câu thơ thứ hai lại miêu tả hình ảnh người chồng ở nhà, nhàn nhã, thảnh thơi, thậm chí còn có thời gian để chơi đùa với con mèo. Hình ảnh này mang tính hài hước, châm biếm, phản ánh thực trạng xã hội phong kiến xưa kia, khi người đàn ông thường chỉ biết hưởng thụ, không chịu lao động, khiến cho gia đình rơi vào cảnh nghèo khó.

Tác dụng của biện pháp tu từ đối lập:

* Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra hai hình ảnh trái ngược nhau.
* Nhấn mạnh sự khác biệt trong lối sống, suy nghĩ và hành động của hai người chồng.
* Tạo nên tiếng cười nhẹ nhàng, phê phán thói lười biếng, vô trách nhiệm của người đàn ông trong xã hội cũ.

câu 1: Bài ca dao "Thân em như tấm lụa đào" được viết theo thể thơ lục bát, với các đặc trưng sau:
- Số tiếng: Mỗi cặp câu lục bát có 6 tiếng ở câu lục và 8 tiếng ở câu bát.
- Vần chân: Tiếng thứ sáu của câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát (đào - đào).
- Nhịp: Nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 4/4.
- Gieo vần: Vần chân (đào - đào) tạo nên sự liên kết giữa hai câu lục bát.

Phản ánh về quá trình giải quyết vấn đề:

Quá trình phân tích bài ca dao giúp tôi hiểu rõ hơn về cấu trúc và đặc trưng của thể thơ lục bát. Việc xác định thể thơ dựa vào số tiếng, cách gieo vần và nhịp thơ giúp tôi nắm vững kiến thức cơ bản về thể loại này. Đồng thời, việc áp dụng phương pháp tiếp cận thay thế giúp tôi củng cố khả năng vận dụng linh hoạt các khái niệm để đưa ra câu trả lời chính xác cho bài tập.

câu 2: Trong truyện "Thạch Sanh", tác giả dân gian đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh để làm nổi bật sự khác biệt giữa hai người chồng. Cụ thể, tác giả so sánh Thạch Sanh với Lý Thông bằng cách đặt họ vào những tình huống tương tự nhưng kết quả lại hoàn toàn trái ngược nhau.

* So sánh ngang bằng: Tác giả sử dụng các cụm từ như "người khỏe mạnh", "người hiền lành" để miêu tả Thạch Sanh và Lý Thông, nhằm tạo ra sự đối lập về ngoại hình và tính cách. Qua đó, tác giả khẳng định Thạch Sanh là người tốt bụng, thật thà, còn Lý Thông là kẻ tham lam, độc ác.
* So sánh không ngang bằng: Tác giả sử dụng các động từ chỉ hành động như "cứu giúp", "giết hại" để so sánh hành động của hai nhân vật. Ví dụ, khi Thạch Sanh cứu công chúa khỏi con chằn tinh, tác giả so sánh hành động này với việc Lý Thông lừa dối, hãm hại Thạch Sanh. Điều này cho thấy sự đối lập rõ ràng về phẩm chất đạo đức của hai nhân vật.

Tác dụng của biện pháp so sánh trong trường hợp này là:

* Làm nổi bật sự khác biệt: So sánh giúp người đọc dễ dàng nhận biết được sự khác biệt về ngoại hình, tính cách, hành động của hai người chồng.
* Tăng sức gợi hình, gợi cảm: Các hình ảnh so sánh sinh động, cụ thể giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được sự khác biệt giữa hai nhân vật.
* Nhấn mạnh chủ đề: Biện pháp so sánh góp phần nhấn mạnh chủ đề chính của truyện: ca ngợi lòng dũng cảm, vị tha, lương thiện của Thạch Sanh; lên án thói tham lam, độc ác của Lý Thông.

câu 3: Bài ca dao "Thân em như tấm lụa đào" thể hiện sự tự hào và kiêu hãnh về bản thân của người phụ nữ trong xã hội xưa. Hình ảnh "tấm lụa đào" được sử dụng để so sánh với vẻ đẹp, phẩm chất cao quý của người con gái. Tấm lụa đào không chỉ đẹp mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho sự thanh tao, dịu dàng, thuần khiết. Người phụ nữ được ví như tấm lụa đào, họ tự tin vào giá trị của mình, khẳng định vị thế và vai trò quan trọng trong xã hội. Bài ca dao cũng thể hiện niềm tự hào về truyền thống gia đình, dòng tộc, đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm và bổn phận của người phụ nữ đối với gia đình và xã hội.

câu 4: Hình ảnh "ngồi bếp sờ đuôi con mèo" trong bài thơ thể hiện sự lười biếng, vô tâm của người chồng. Người chồng không chịu làm việc nhà mà chỉ biết ngồi chơi, thậm chí còn tỏ ra thích thú với việc vuốt ve con mèo. Điều này cho thấy anh ta không có trách nhiệm với gia đình, không quan tâm đến công việc nhà cửa. Hình ảnh này cũng phản ánh một phần thực trạng xã hội thời bấy giờ, khi nhiều người đàn ông vẫn còn giữ thói quen ỷ lại vào phụ nữ. Họ không chịu chia sẻ gánh nặng công việc với vợ, khiến cho cuộc sống gia đình trở nên vất vả, khó khăn hơn.

câu 5: Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" có thể được đặt tên là "Khúc ca mùa xuân". Tên gọi này phù hợp với nội dung và cảm xúc mà bài thơ mang lại. Bài thơ miêu tả vẻ đẹp tươi mới, tràn đầy sức sống của mùa xuân, đồng thời thể hiện niềm vui, sự lạc quan và hy vọng vào tương lai tốt đẹp.