Đề 60: Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu

- Xác định phương thức biểu đạt: Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.
- Phân tích nội dung: Câu thơ thể hiện sự tự trào của tác giả về nghề nghiệp của mình - nghề tử vi, bói toán. Tác giả so sánh nghề này với nghề thầy bói, một nghề được coi là lừa đảo, bịp bợm. Tuy nhiên, ông lại khẳng định rằng số phận của mình cũng không thoát khỏi vòng xoay của số mệnh, giống như những con vật nhỏ bé khác. Điều này thể hiện sự bất lực, chán chường trước cuộc sống đầy bon chen, tranh đấu.
- Phân tích nghệ thuật:
- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong bài thơ giản dị, mộc mạc nhưng giàu sức gợi hình, gợi cảm. Các từ ngữ như "xem số", "số thầy", "ruồi nó bu" tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống mưu sinh vất vả của người thầy bói.
- Hình ảnh: Hình ảnh "số thầy thì để cho ruồi nó bu" là một hình ảnh ẩn dụ độc đáo, thể hiện sự bất lực, bế tắc của người thầy bói khi phải đối mặt với cuộc sống khó khăn.
- Cách diễn đạt: Cách diễn đạt ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, phù hợp với phong cách thơ trào phúng.
- Ý nghĩa: Bài thơ thể hiện tâm trạng buồn bã, chán nản của người thầy bói trước cuộc sống đầy bon chen, tranh đấu. Đồng thời, bài thơ cũng phản ánh thực trạng xã hội đương thời, nơi mà tiền bạc, danh vọng trở thành mục tiêu duy nhất của con người.

Kết luận:

Bài thơ "Tử vi xem số cho người, số thầy thì để cho ruồi nó bu" là một bài thơ trào phúng đặc sắc, thể hiện tài năng sáng tạo của Nguyễn Khuyến. Qua đó, tác giả đã phê phán thói hư tật xấu của xã hội đương thời, đồng thời bộc lộ nỗi lòng của mình trước cuộc đời đầy bon chen, tranh đấu.

câu 1: Thể thơ của bài thơ "Tây Tiến" là thất ngôn bát cú Đường luật. Bài thơ được viết theo thể thơ này với 8 câu, mỗi câu có 7 chữ, tuân thủ các quy tắc về niêm, vần và đối trong thể thơ Đường luật.

câu 2: Ca dao là tiếng nói của tâm hồn, là nơi gửi gắm những tâm tư, tình cảm của người lao động bình dân. Trong kho tàng ca dao Việt Nam, có rất nhiều bài ca dao sử dụng biện pháp tu từ đối lập để tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc sắc. Hai câu ca dao sau đây là một ví dụ tiêu biểu:

> "Thân em như trái bần trôi
> Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu?"
> "Năm canh thẩn thức chờ ai
> Một mình vò võ bóng mai đơn côi."

Hai câu ca dao này đều sử dụng phép đối lập để tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt.

Phân tích nội dung:

* : "Thân em như trái bần trôi/ Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu?"

Hình ảnh "trái bần" gợi lên sự nhỏ bé, yếu đuối, dễ bị tổn thương. Động từ "dập", "dồi" thể hiện sự bất ổn, không chắc chắn, luôn phải chịu đựng những thử thách khắc nghiệt. Câu thơ thứ hai đặt ra câu hỏi tu từ "biết tấp vào đâu?", càng làm tăng thêm nỗi bất lực, bế tắc của người con gái.

* : "Năm canh thẩn thức chờ ai/ Một mình vò võ bóng mai đơn côi."

Hình ảnh "năm canh" và "một mình" thể hiện sự cô đơn, trống trải, thiếu vắng tình cảm. Từ láy "vò võ", "đơn côi" nhấn mạnh nỗi buồn, sự lẻ loi, cô độc. Câu thơ thứ hai đặt ra câu hỏi tu từ "chờ ai?", càng làm tăng thêm nỗi nhớ nhung da diết, sự mong đợi vô vọng của người con gái.

Hiệu quả của nghệ thuật đối lập:

* Tạo nên sự tương phản rõ nét giữa hai câu thơ, làm nổi bật chủ đề chính của bài ca dao.
* Thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn, bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.
* Gợi lên sự đồng cảm, xót thương cho số phận của họ.

Ý nghĩa sâu xa:

* Phản ánh thực tế cuộc sống đầy khó khăn, bất công mà người phụ nữ phải gánh chịu.
* Khơi gợi lòng nhân ái, sự sẻ chia, cảm thông với những người phụ nữ bất hạnh.
* Lên án chế độ phong kiến đã chà đạp lên quyền lợi của người phụ nữ.

Tóm lại, nghệ thuật đối lập trong hai câu ca dao trên đã góp phần tạo nên sức biểu đạt cao cho bài ca dao. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về tâm trạng, số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa, đồng thời khơi gợi lòng nhân ái, sự cảm thông với họ.

câu 3: Tiếng cười trong bài ca dao "Ruồi đậu mâm xôi đậu" được sử dụng với mục đích châm biếm, mỉa mai những kẻ tham lam, ích kỷ, chỉ biết hưởng lợi cho bản thân mà không quan tâm đến quyền lợi chung của cộng đồng. Tác giả không phê phán trực diện vì muốn tạo ra sự nhẹ nhàng, hài hước để dễ dàng tiếp cận và thuyết phục người nghe. Thay vào đó, ông sử dụng hình ảnh ẩn dụ "ruồi bu mâm xôi đậu" để ám chỉ những kẻ tham lam, ích kỷ như ruồi nhặng luôn bám lấy thức ăn ngon lành, bất chấp việc làm phiền người khác. Cách diễn đạt này vừa tạo nên tiếng cười giải trí, vừa giúp người đọc nhận thức rõ ràng hơn về bản chất xấu xa của những kẻ tham lam.

câu 4: Hai câu ca dao "Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, Người khôn nói ít hiểu nhiều" và "Lời nói chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau" đều mang đến những bài học sâu sắc về cách ứng xử trong cuộc sống.

Câu đầu tiên nhấn mạnh vai trò của sự tinh tế, khéo léo trong giao tiếp. Chim khôn biết chọn thời điểm thích hợp để cất tiếng hót, tạo nên âm thanh du dương, dễ chịu. Con người cũng vậy, cần biết lựa chọn lời nói phù hợp với hoàn cảnh, đối tượng, tránh gây tổn thương hoặc làm mất lòng người khác. Sự tinh tế trong ngôn ngữ giúp con người xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, tạo nên sự hòa thuận, vui vẻ trong xã hội.

Câu thứ hai nhắc nhở chúng ta về giá trị của lời nói. Lời nói không chỉ đơn thuần là phương tiện truyền đạt thông tin mà còn thể hiện phẩm chất, đạo đức của mỗi người. Việc lựa chọn lời nói phù hợp, lịch sự, đúng mực sẽ góp phần tạo nên sự tôn trọng, thiện cảm giữa mọi người. Ngược lại, lời nói thô lỗ, thiếu suy nghĩ có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây hại cho bản thân và người khác.

Tóm lại, hai câu ca dao trên đã gửi gắm đến chúng ta bài học về tầm quan trọng của việc sử dụng ngôn ngữ một cách khéo léo, tinh tế và phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Điều này không chỉ giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp mà còn góp phần tạo nên một xã hội văn minh, tiến bộ.

câu 5: Mê tín dị đoan đã và đang trở thành một vấn nạn xã hội nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống tinh thần và vật chất của mỗi cá nhân. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay khi mà nhiều người tìm kiếm giải pháp tinh thần hơn là vật chất, mê tín dị đoan càng trở nên phổ biến và nguy hiểm hơn bao giờ hết. Việc nhận thức rõ ràng về tác hại của mê tín dị đoan và xây dựng lối sống lý tính là vô cùng cần thiết.

Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ mê tín dị đoan là gì và bản chất của nó. Mê tín dị đoan là niềm tin mù quáng vào những điều huyền bí, không có thật, dẫn đến những hành vi sai trái, phi khoa học, phản tiến bộ. Đây là một hình thức tín ngưỡng sai lệch, mang tính chất mê hoặc, lừa dối, nhằm mục đích trục lợi cá nhân.

Tác hại của mê tín dị đoan là vô cùng to lớn. Trước hết, nó gây tổn thương về thể xác và tinh thần cho những người tham gia. Nhiều người đã phải chịu đựng những đau đớn về thể xác, thậm chí tử vong do những phương pháp chữa bệnh phi khoa học như cúng bái, lễ lạt, uống thuốc độc. Bên cạnh đó, mê tín dị đoan còn tạo ra môi trường kinh doanh bất chính, lừa đảo, khiến người dân mất tiền oan uổng. Không chỉ vậy, nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến đạo đức xã hội, làm suy thoái giá trị đạo đức, gây rối loạn trật tự an ninh, thậm chí đe dọa an ninh quốc gia.

Nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của mê tín dị đoan là rất đa dạng. Một phần là do sự thiếu hụt về tri thức khoa học, khiến người dân dễ dàng tin vào những điều phi lý. Phần khác là do tâm lý yếu đuối, dễ bị lôi kéo, dụ dỗ bởi những kẻ xấu. Bên cạnh đó, môi trường xã hội phức tạp, nhiều cám dỗ cũng tạo điều kiện thuận lợi cho mê tín dị đoan phát triển.

Để ngăn chặn và đẩy lùi mê tín dị đoan, cần có sự chung tay của cả cộng đồng. Trước hết, cần nâng cao dân trí, phổ cập kiến thức khoa học cho người dân, giúp họ hiểu rõ bản chất của mê tín dị đoan và lựa chọn đúng đắn. Đồng thời, cần tăng cường quản lý, xử phạt nghiêm minh các hoạt động mê tín dị đoan, nhằm răn đe và ngăn chặn kịp thời. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cộng đồng về tác hại của mê tín dị đoan, khuyến khích mọi người sống lành mạnh, dựa trên khoa học và thực tế.

Mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm chung tay góp sức để loại bỏ mê tín dị đoan khỏi cuộc sống. Hãy xây dựng cho mình một lối sống lý tính, dựa trên nền tảng khoa học và thực tế, để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.