2. Ôn tập và kiểm tra phần Tiếng Việt bài 16

Câu 1 (trang 123 VBT Ngữ văn 8, tập 1) 

Dựa vào kiến thức văn học dân gian và cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ, hãy điền từ ngữ thích hợp vào những ô trống theo sơ đồ bên dưới.
 

  Giải thích những từ ngữ có nghĩa hẹp tỏng sơ đồ. Cho biết trong những câu giải thích ấy có từ ngữ nào chung

Phương pháp giải:

Kiến thức về văn học dân gian: Ở lớp 6 em đã được học về truyền thuyets, truyện cổ tích, truyện cười và truyện ngụ ngôn. Những loại truyện đó được gọi bằng từ ngữ nào có ý nghĩa khái quát (nghĩa rộng)

Lời giải chi tiết:

- Giải thích các từ ngữ trong sơ đồ trên: 

+ Truyền thuyết: Truyện dân gian về các nhân vật và sự kiện lịch sử xa xưa, có nhiều yếu tố thần kì.

+ Truyện cổ tích: Truyện dân gian kể về cuộc đời, số phận của một số nhân vật quen thuộc (người mồ côi, người mang lốt xấu xí, người em, người dũng sĩ) có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

+ Truyện ngụ ngôn: Truyện dân gian mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió chuyện con người.

+ Truyện cười: Truyện dân gian dùng hình thức gây cười để mua vui hoặc phê phán, đả kích.

- Từ ngữ chung trong những câu giải thích trên: là từ truyện dân gian là từ ngữ có nghĩa rộng hơn (cấp độ khái quát cao hơn).

Câu 2 (trang 124 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Tìm trong ca dao Việt Nam hai ví dụ về biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm nói tránh.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức đã học ở bài 9, bài 10

Lời giải chi tiết:

- Bài 1:

Lỗ mũi mười tám gánh lông

Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho

- Bài 2: 

Làm trai cho đáng nên trai

Khom lưng chống gối gánh hai hạt vừng

Câu 3 (trang 124 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Viết hai câu, trong đó một câu có dùng từ tượng hình, một câu có dùng từ tượng thanh.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức đã học ở bài 4

Lời giải chi tiết:

Cô bé mặc một chiếc đỏ sặc sỡ. Em vừa đi vừa hát líu lo rất vui vẻ.

* Chú thích:

- Từ tượng hình: in đậm

- Từ thương thanh: gạch chân

Câu 4 (trang 124 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Viết hai câu, trong đó một câu có dùng trợ từ và tình thái từ, một câu có dùng trợ từ và thán từ.

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thứ đã học ở bài 6, 7

Lời giải chi tiết:

- Câu có dùng trợ từ và tình thái từ: Chính anh ấy là người đã giúp tôi bấy lâu nay sao?

- Câu có dùng trợ từ và thán từ: Hỡi ôi, cô ấy đích thị là người phụ nữ bất hạnh nhất.

* Chú thích:

Trợ từ: in đậm

Tình thái từ: gạch chân

Thán từ: in nghiêng

Câu 5 (trang 125 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc đoạn trích sau (xem SGK tr. 158)

Hãy xác định câu ghép trong đoạn trích trên. Nếu tách câu ghép đã xác định thành các câu đơn thì có được không? Nếu được thì việc tách đó có làm thay đổi ý cần diễn đạt không?

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức đã học ở bài 11, bài 12

Lời giải chi tiết:

a. Câu ghép trong đoạn trích: Pháp/ chạy, Nhật/ hàng, vua Bảo Đại/ thoái vị
 

b. Câu ghép đó có thể tách thành các câu đơn: Pháp chạy. Nhật hàng. Vua Bảo Đại thoái vị

c. Nếu tách câu ghép đã xác định thành các câu đơn thì ý nghĩa của câu không thay đổi nhưng cách diễn đạt của người viết sẽ thay đổi.

Câu 6 (trang 125 VBT Ngữ văn 8, tập 1)

Xác định câu ghép và cách nối các vế câu trong đoạn trích sau (xem SGK tr. 158)

Phương pháp giải:

Xem hướng dẫn ở bài tập 5

Lời giải chi tiết:

- Chúng ta/không thể nói tiếng ta đẹp như thế nào cũng như ta/không thể nào phân tích cái đẹp của ánh sáng, của thiên nhiên.

- Có lẽ tiếng Việt của chúng ta/ đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt Nam ta/ rất đẹp, bởi vì đời sống, cuộc đấu tranh của nhân dân ta từ trước tới nay/ là cao quý, vĩ đại nghĩa là rất đẹp.

=> Cách nối: nối bằng các quan hệ từ (in đậm).