2. Đấu tranh cho một thế giới hòa bình - G. G. Mác-két

1. Tiểu sử

- Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két sinh ngày 6 tháng 3 năm 1928 tại Aracataca - một thị trấn bên bờ biển Caribê, thuộc miền Bắc Colombia.

- Ông mất ngày 17 tháng 4 năm 2014 tại thành phố Mexico City - nơi ông đã sống hơn 30 năm.

- Ông là một nhà văn nổi tiếng, một nhà báo và là một nhà hoạt động chính trị.

- Năm 1982, ông được trao giải Nobel về văn học.

2. Sự nghiệp văn học 

- Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két là tác giả của nhiều tiểu thuyết và tập truyện ngắn theo khuynh hướng hiện thực huyền ảo.

- Tác phẩm chính: Tình yêu thời thổ tả, Mùa thu của vị trưởng lão, Tướng quân giữa mê hồn trận và nổi tiếng hơn cả là Trăm năm cô đơn,...

- Toàn bộ sáng tác của Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két xoay quanh chủ đề chính: sự cô đơn, mặt trái của tình đoàn kết, lòng yêu thương giữa con người với con người.

Sơ đồ tư duy tác giả Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két:

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

- Tháng 8 năm 1986, nguyên thủ sáu nước Ấn Độ, Mê-hi-cô, Thụy Điển, Ác-hen-ti-na, Hi Lạp, Tan-da-ni-a họp lần thứ hai tại Mê-hi-cô, đã ra một bản tuyên bố kêu gọi chấm dứt chạy đua vũ trang, thủ tiêu vũ kí hạt nhân để đảm bảo an ninh và hòa bình thế giới.

- Nhà văn Mác-két được mời tham dự cuộc gặp gỡ này.

- Văn bản trên được trích từ bài tham luận của ông.

- Tên văn bản là do người biên soạn sách giáo khoa đặt

.b. Bố cục 

- Phần 1 (từ đầu đến... “mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn”): nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể sự sống trên trái đất.

- Phần 2 (tiếp theo đến... “trở lại điểm xuất phát của nó”): sự tốn kém và tính chất phi lí của chạy đua vũ trang.

- Phần 3 (còn lại): nhiệm vụ cấp bách của toàn nhân loại đó là phải kiên quyết ngăn chặn nguy cơ chiến tranh hạt nhân, đấu tranh vì một thế giới hòa bình.

2. Tìm hiểu chi tiết

a. Luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản 

- Luận điểm: nguy cơ khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thế giới. Chính vì vậy, đấu tranh chống lại và xóa bỏ nguy cơ này vì một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.

- Hệ thống luận cứ:

+ Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng hủy diệt cả trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời.

+ Chạy đua vũ trang, nhất là vũ trang hạt nhân, là vô cùng tốn kém và hết sức phi lí.

+ Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí loài người mà còn ngược lại lí trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hóa, đưa tất cả thế giới về lại điểm xuất phát cách đây hàng triệu năm.

+ Bởi vậy, tất cả nhân loại phải có nhiệm vụ ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, đấu tranh vì một thế giới hòa bình.

=> Các luận cứ rất mạch lạc, chặt chẽ, sâu sắc. Đó chính là bộ xương vững chắc của văn bản, tạo nên tính thuyết phục cơ bản của lập luận.

b. Hiểm họa chiến tranh hạt nhân

- Tác giả mở đầu bằng một câu hỏi rồi tự trả lời bằng một thời điểm hiện tại rất cụ thể với những con số cụ thể, cách tính toán cụ thể, đơn giản:

+ 50000 đầu đạn hạt nhân tương đương 4 tấn thuốc nổ/người -> tất cả chỗ đó nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy, không phải là một lần mà là mười hai lần, mọi dấu vết sự sống trên trái đất + tất cả các hành tinh xoay quanh mặt trời + 4 hành tinh nữa + phá hủy thế thăng bằng của hệ mặt trời.

+ Nguy cơ ghê gớm đó đang đè nặng lên chúng ta như thanh gươm Đa-mô-clet -> mối nguy cơ đe dọa trực tiếp sự sống của con người.

=> Bằng thao tác lập luận chứng minh với những mốc thời gian cụ thể, số liệu chính xác, tác giả đã thu hút người đọc, gây ấn tượng mạnh mẽ về một hiểm họa khủng khiếp đang đe dọa toàn thế giới.

c. Chạy đua vũ trang, chuẩn bị chiến tranh hạt nhân và những hậu quả của nó 

Bảng so sánh, đối chiếu các lĩnh vực đời sống xã hội với chi phí chuẩn bị chiến tranh hạt nhân

=> Cách đưa dẫn chứng và so sánh của Mác-két thật toàn diện và cụ thể, đáng tin cậy. Nhiều lĩnh vực thiết yếu, bình thường của đời sống xã hội được đối sánh với sự tốn kém của chi phí chạy đua vũ khí, chuẩn bị chiến tranh hạt nhân. Rõ ràng, chạy đua vũ trang, chuẩn bị chiến tranh hạt nhân là một việc làm điên rồ, phản nhân đạo. Nó tước đi khả năng làm cho đời sống con người có thể trở nên tốt đẹp hơn nhất là đối với những người nghèo -> Rõ ràng nó đi ngược lại lí trí của con người.

- Không những đi ngược lại lí trí con người mà còn đi ngược lại cả lí trí tự nhiên nữa:

+ Lí trí của tự nhiên là quy luật của thiên nhiên, logic tất yếu của tự nhiên.

+ Mác-két đã so sánh: 380 triệu năm con bướm mới có thể bay, 180 triệu năm nữa bông hồng mới nở, hàng triệu triệu năm... trải qua một quá trình tiến hóa hết sức lâu dài của tự nhiên, con người mới hình thành....Vậy mà chỉ cần một tích tắc của chiến tranh hạt nhân, tất cả kết quả của sự tiến hóa của tự nhiên ấy trở về điểm xuất phát.

=> Chạy đua vũ trang hủy diệt sự sống của con người trên Trái Đất. Nó sẽ hủy diệt nền văn minh, đưa Trái Đất trở lại điểm xuất phát ban đầu.

d. Nhiệm vụ đấu tranh, ngăn chặn chiến tranh hạt nhân vì một thế giới hòa bình 

- Thái độ tích cực của mỗi người là phải đoàn kết, xiết chặt đội ngũ đấu tranh vì thế giới hòa bình, phản đối, ngăn chặn chạy đua vũ trang, tàng tích vũ khí hạt nhân,...

- Sáng kiến lập ngân hàng trí nhớ của tác giả để lưu giữ sau tai họa hạt nhân:

+ Là một cách kết thúc vấn đề đầy ấn tượng.

+ Cách nói trên chứng tỏ, một lần nữa, sự rùng rợn của thảm họa hạt nhân, nếu nó xảy ra, và sự lưu giữ kí ức, bảo tồn văn hóa, văn minh nhân loại có tầm quan trọng đến nhường nào. Thủ phạm của tội ác diệt chủng, diệt môi sinh mang tính toàn cầu cần phải đời đời khắc ghi và quyết liệt lên án, nguyền rủa.

e. Giá trị nội dung

- Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên trái đất.

- Cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển, để loại trừ nạn đói, nạn thất học và khắc phục nhiều bệnh tật cho hàng trăm triệu người.

- Đấu tranh cho hòa bình, ngăn chặn và xóa bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của toàn thể loài người.

f. Giá trị nghệ thuật 

- Bài viết của Mác-két đã đề cập đến vấn đề cấp thiết nói trên với sức thuyết phục cao bởi lập luận chặt chẽ, chứng cớ phong phú, xác thực, cụ thể.

Sơ đồ tư duy văn bản "Đấu tranh cho một thế giới hòa bình":