Hệ thống giáo dục Phần Lan là một trong những hệ thống giáo dục đạt chuẩn cao trên thế giới. Giáo dục tại quốc gia này được đánh giá rất cao về chất lượng và đảm bảo các học sinh có cơ hội học tập tốt. Bên cạnh đó, giáo dục tại Phần Lan cũng sử dụng mô hình giảng dạy phối hợp. Trong đó các học sinh được học tập cùng các học sinh khác và có cơ hội học tập qua các hoạt động ngoài lớp.
Theo đánh giá từ nhiều chuyên gia giáo dục phương Tây, 10 lý do giúp giáo dục Phần Lan đứng đầu thế giới chính là
Không kiểm tra
Bình thường, người ta yêu cầu học sinh thực hiện bài kiểm tra nhằm biết giới hạn hiểu biết, việc làm chủ kiến thức của từng em. Và việc này dễ dẫn tới tình trạng học sinh học kiểu đối phó mới làm được bài kiểm tra. Còn giáo viên Phần Lan giảng dạy với mục tiêu chính là giúp học sinh có điểm số trên trung bình.
Đi học ở Phần Lan không lo lắng việc kiểm tra
Phần Lan không có những bài kiểm tra quốc gia. Ngoại lệ chỉ là bài kiểm tra xét tuyển sinh đại học. Đây là bài kiểm tra đầu tiên áp dụng với học sinh năm cuối cùng trung học phổ thông.
Tất cả học sinh tại Phần Lan được đánh giá toàn diện trên cơ sở cá nhân hoá và kết quả này tự giáo viên của mỗi em tạo ra. Bộ Giáo Dục chuyên trách giám sát quá trình phát triển toàn diện của học sinh. Thiết lập các tiêu chuẩn theo lớp tại những trường học khác nhau sẽ được Bộ Giáo Dục đưa ra
Trách nhiệm của giáo viên
Tiêu chuẩn đưa ra cho giáo viên tại Phần Lan khá cao. Chuyên gia giáo dục Pasi Sahlberg, đồng tác giả quyển sách “Các bài học Phần Lan: Thế giới có thể học gì từ sự thay đổi giáo dục ở Phần Lan”, cho biết, không có từ "trách nhiệm giải trình" tại Phần Lan. Trách nhiệm chỉ là phần còn lại sau khi loại trừ hết trách nhiệm.
Tất cả giáo viên phải có bằng thạc sĩ mới được giảng dạy. Với học sinh ở tuổi 1 - 6, giáo viên phải có bằng thạc sĩ giáo dục trở lên. Với học sinh lớp 7 - 9, ngoài bằng cấp ngành giáo dục thi giáo viên phải có trình độ thạc sĩ lĩnh vực nào đó giảng dạy.
Các phương pháp giảng dạy thì không khó khăn, nhưng tuyển dụng giáo viên lại vô cùng kén chọn nhân tài. Năm 2014, chỉ có 9% sinh viên thi ngành sư phạm của Đại học Helsinki được tuyển dụng vào làm việc. Ở nhà trường, nếu một giáo viên không đủ tiêu chuẩn hay công tác không ổn định thì trách nhiệm của hiệu trưởng là phải giải quyết việc ấy.
Hợp tác, không cạnh tranh
Trong khi đại đa số người Mỹ cùng nhiều quốc gia châu Âu coi nền giáo dục tương tự như sự cạnh tranh lớn. Nhưng người Phần Lan thì suy nghĩ khác. Ông Sahlberg trích dẫn một câu thơ của nhà văn Samuli Patronen: "Người chiến thắng thực sự không cạnh tranh".
Học tập vui vẻ, không có cạnh tranh tại Phần Lan
Giáo dục Phần Lan không phải lo ngại với những bảng xếp hạng căn cứ trên điểm số. Không có xếp hạng học sinh hay giáo viên giỏi, xuất sắc. Môi trường dạy và học không phải là cạnh tranh mà là cộng tác.
Trường học tại nhiều quốc gia chỉ chú trọng điểm số, mức độ hiểu biết về toán và những bộ môn khoa học tự nhiên khác. Mà lại lãng quên đi điều gì tạo dựng ra môi trường giáo dục hợp lý, an toàn, khiến học sinh thoải mái và mạnh khoẻ. Trong khi, giáo dục Phần Lan đứng đầu thế giới bởi họ ưu tiên tập trung vào những điều sau đây:
- Giáo dục là một phương tiện giúp giảm bất bình đẳng giới.
- Mọi học sinh đều ăn uống miễn phí tại nhà.
- Dễ dàng tiếp cận với dinh dưỡng, bảo vệ sức khoẻ
- Hỗ trợ giáo dục
- Tập huấn, hướng dẫn chi tiết, thích hợp với từng học sinh
Tuổi đi học ở Phần Lan khá muộn
Trẻ em Phần Lan bắt đầu đi học từ khi 7 tuổi. Giáo dục phổ thông cũng bao gồm 9 năm. Việc học đến khi kết thúc lên lớp 9 (16 tuổi) là tuỳ lựa chọn và tự do. Xét về khía cạnh này, trẻ em sẽ dễ chịu hơn khi không phải học thêm. Trước khi đi học, trẻ em học mầm non một năm.
Cung cấp nhiều lựa chọn hơn trong quá trình học tập
Ở các quốc gia, trẻ em cần học suốt 12 năm, từ lớp này qua lớp kia, cho đến mục tiêu sau cùng là thi đỗ đại học. Nhiều học sinh không mất bao nhiêu tiền học phí, nhưng chỉ muốn có tấm bằng cấp không hiểu sử dụng cho mục đích gì.
Phần Lan không coi trọng việc phải vào đại học mà cân bằng việc học nâng cao và đào tạo nghề nghiệp. Ở bậc trung học phổ thông trong 3 năm, học sinh phải sẵn sàng trước kì thi xét chọn trường đại học. Các em có khả năng thật sự nếu thích đi tiếp sẽ tham dự cuộc thi này. Phần Lan cũng có chương trình 3 năm cho học sinh với nhiều ngành nghề khác nhau.
Vào học muộn
Các nhà trường THPT của Phần Lan đều có giờ học từ 9.00-9.45 sáng. Nhiều công trình nghiên cứu tìm ra thời gian học càng sớm trong trường không lợi đến thể lực, trí tuệ và khả năng tiến bộ của học sinh. Giờ học tại Phần Lan luôn chấm dứt vào khoảng thời gian 2.00-2.45 chiều. Mỗi buổi học ngắn lại và giờ nghỉ vui chơi cũng kéo dài thêm.
Thời gian giải lao nhiều, vào lớp muộn
Thầy và trò đều biết rõ về nhau
Trường học Phần Lan có ít học sinh hơn giáo viên. Một giáo viên sẽ giảng dạy một lứa học sinh trong 6 năm. Trong khoảng thời gian trên, giáo viên giữ vai trò tư vấn, người hướng dẫn, hoặc “phụ huynh học sinh”. Sự tin cậy lẫn nhau, gắn bó của thầy và trò được thể hiện theo từng năm khiến cho hai người thấu hiểu và yêu thương nhau hơn nữa.
Nhu cầu về việc học của từng học sinh là khác nhau. Và giáo viên sẽ nắm bắt và hiểu rõ từng học sinh hơn trong quá trình giảng dạy. Họ có thể đưa những định hướng đúng đắn đến mỗi học sinh và giúp đỡ từng em vươn tới ước mơ của bản thân.
Không khí nhẹ nhàng, không làm học sinh bị stress
Môi trường học đường Phần Lan ít stress, có không khí vui vẻ, thư giãn. Học sinh thông thường chỉ có 2-3 tiết nghỉ mỗi ngày. Một buổi tại nhà trường có tối đa 5 tiết học (với lớp 1-2) và ít nhất 7 tiết học (các lớp cao hơn). Mỗi tiết học 45 phút.
Học sinh có nhu cầu vui chơi, giải trí hay đơn thuần là thư giãn với giáo viên. Các buổi nghỉ giải lao 15 - 20 phút giúp học sinh vừa học vừa chơi,, xả bớt căng thẳng... Giáo viên cũng thế. Có không gian và địa điểm cho thư giãn khi bắt đầu tiết dạy mới hay thậm chí là trao đổi với học sinh. Các văn phòng này có thể thiết lập nên tại mọi nơi.
Môi trường học tập tại Phần Lan rất nhẹ nhàng
Ít bài tập ở trường
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), học sinh tại Phần Lan có số lượng bài tập ở trường ít nhất dẫn đầu toàn thế giới. Các em chỉ cần nửa giờ mỗi ngày là hoàn thành bài tập. Học sinh Phần Lan cũng không quan tâm vào gia sư hay việc học thêm. Các em không phải quan tâm tới đánh giá hay thứ hạng thi đua. Vậy nên học sinh có rất nhiều thời gian chỉ chú trọng đến mục tiêu thực sự của bản thân là học tập và cao hơn.
Miễn học phí
Một điểm quan trọng nhất giúp giáo dục Phần Lan đứng đầu thế giới và thu hút nhiều du học sinh là việc miễn học phí. Hiện nay, tại Phần Lan 9 năm học phổ thông, học sinh được miễn học phí, được cung cấp trang thiết bị, dụng cụ học tập miễn phí. Thậm chí, học sinh còn được cung cấp một suất cơm miễn phí trong những ngày đi học.
Sở hữu nhiều điều “kỳ quặc” lại chính là sự thật giúp giáo dục Phần Lan đứng đầu thế giới. Phần Lan cũng đầu tư rất nhiều vào giáo dục. Bao gồm cả việc xây dựng các trường học mới và cải thiện chất lượng các trường học hiện có.
Địa chỉ: Số 21 Ngõ Giếng, Phố Đông Các, Phường Ô Chợ Dừa, Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.
