[BẬT MÍ] Văn nghị luận xã hội: Cách viết và những sai lầm cần tránh khi viết

Văn nghị luận xã hội - Một trong những kiến thức mà học sinh khi ôn thi đại học bắt buộc phải làm quen. Tuy nhiên, việc viết văn về các vấn đề chính trị, xã hội lại không khơi được nhiều hứng thú của các em học sinh. Đồng thời việc không hiểu rõ đề bài cũng khiến nhiều bạn viết văn bị lạc đề.

Việc giảng dạy nhiều năm giúp tôi nhìn ra được những vấn đề mà hầu hết các em học sinh đều mắc phải khi viết văn nghị luận xã hội. Bài viết sau sẽ giúp các em có cái nhìn tổng quan hơn về dạng đề văn này. Đồng thời tránh được những lỗi mình hay mắc phải khi làm bài.

Những bài văn viết về chủ đề xã hội, chính trị, hay đời sống sẽ được coi là dạng nghị luận xã hội. Dạng đề bài này có chủ đề rất rộng mở, không chỉ bao gồm các vấn đề xã hội, mà trong đó còn có cả nội dung về tư tưởng, đạo lí, một lối sống đẹp, một hiện tượng tích cực hoặc tiêu cực… Thậm chí cả những chủ đề về môi trường, hội nhập, toàn cầu hoá…

Dạng câu hỏi nghị luận xã hội rất được ưa thích trong các đề kiểm tra văn hiện nay

Hiểu một cách đơn giản hơn, ngoài các đề nghị luận văn học (đối tượng chính là tác phẩm văn học, nhà văn) thì các dạng đề thi khác đều có thể được xếp vào dạng nghị luận xã hội.

Các thao tác chính khi các em làm đề nghị luận xã hội là phân tích, chứng minh, lấy dẫn chứng… Hoặc có thể bình luận tùy theo từng đề bài riêng. Để có thể làm tốt dạng văn này, quan trọng nhất là cần biết và hiểu rõ các phương pháp làm bài và áp dụng cho đúng.

Một trong những lỗi sai mà nhiều học sinh mắc phải nhất hiện nay chính là việc làm sai đề bài. Có những em bị sa đà quá vào việc phân tích mà quên phải chứng minh. Hay có những bạn lại chứng minh quá nhiều nhưng không đưa dẫn chứng và giải thích. Vậy, làm như thế nào để không bị lạc đề và viết đúng trọng tâm khi làm văn nghị.

Đầu tiên, việc quan trọng mà các em cần làm sau khi đọc đề là xác nhận lại yêu cầu bài thi. Cần xác định rõ vấn đề này để có những bước phát triển ý, tìm dẫn chứng cho đúng.
Tiếp theo, hãy lập dàn ý. NHẤT ĐỊNH CẦN LẬP DÀN Ý. Đây là bước không chỉ giúp định hình các ý trong bài mà còn giúp khi viết sẽ không bị lan man, dài dòng.
Sau khi có dàn ý, hãy dựa vào đó để triển khai bài viết theo đúng yêu cầu đề bài. Hãy nhớ, tạo sự liên kết giữa các ý cũng như đưa ra các dẫn chứng phù hợp.

Cần chú ý lập dàn ý để tránh làm lạc đề

Trong quá trình làm bài văn nghị luận xã hội hãy chú ý đến tính logic và liên kết của các ý chặt chẽ, cô đọng, không lan man. Có thể thêm những quan điểm, ý kiến cá nhân và cần có phần rút ra bài học trong nhận thức và kêu gọi hành động.

Trong bài văn nghị luận xã hội, dẫn chứng là phần không thể thiếu. Không có dẫn chứng, bài viết sẽ thiếu “chất sống”, thiếu sinh động, hấp dẫn. Hơn thế, nếu viết văn nghị luận mà không có lập luận và đưa ra các bằng chứng chứng minh thì các ý đưa ra không có một chút sức thuyết phục nào. Các lập luận được đưa ra trong bài sẽ chỉ là các ý kiến luận chung chung, không có cơ sở, không có cơ sở và hoàn toàn mang tính lý thuyết.

Việc cần bao nhiêu dẫn chứng cho một bài văn nghị luận không có yêu cầu cụ thể. Cần dựa vào yêu cầu đề bài và các ý triển khai để đưa ra số lượng dẫn chứng cho phù hợp. Nên đan xen giữa ví dụ cụ thể và bằng chứng liên quan.

Việc chúng ta đưa ra bao nhiêu bằng chứng phụ thuộc vào việc chúng ta xem xét vấn đề ở khía cạnh và khía cạnh nào. Và càng nhiều khía cạnh thì càng nhiều bằng chứng. Thông thường, đối với mỗi lập luận cần có ít nhất một bằng chứng để làm sáng tỏ lập luận đó.

Không có yêu cầu cụ thể về dẫn chứng trong bài văn nghị luận xã hội

Dựa vào dạng đề bài, sẽ có những phần cần được nhấn mạnh trong bài viết. Không phải phần nào cũng cần nêu dẫn chứng. Ví dụ như: đề nghị luận về một hiện tượng đời sống thì cần nhiều nhiều dẫn chứng trong phần nêu thực trạng. Hoặc đề về tư tưởng, đạo lý thì nên đưa dẫn chứng trong phần phân tích, chứng minh.

Như những chia sẻ ở trên, việc làm văn nghị luận xã hội thường bị sa đà và vướng mắc nhiều ở phần lấy dẫn chứng. Một số sai lầm mà học sinh nên tránh để không bị mất điểm khi làm dạng đề văn này như:

Lấy quá ít hoặc quá nhiều chứng cứ dẫn đến không đủ chứng cứ để làm sáng tỏ vấn đề, hoặc quá nhiều dẫn đến làm “hạ thấp” vấn đề.
Chỉ đưa ra các dẫn chứng mà không phân tích, đánh giá. Làm cho chứng cứ không phát huy được hết vai trò của nó.
Lấy bằng chứng không tương xứng. Có luận cứ, có dẫn chứng hai ba dẫn chứng, có luận cứ không có dẫn chứng làm cho bài viết bị “méo mó”, mất cân đối.
Sử dụng các lập luận, dẫn chứng chung chung, không điển hình, sáo rỗng hoặc không liên quan đến câu hỏi…

Tránh những sai lầm để được “trọn điểm” cho đề văn nghị luận xã hội

Hãy nhớ, dạng câu hỏi nghị luận xã hội chỉ được tối đa cho 3 điểm nên thời lượng bài viết không nên quá dài. Trong yêu cầu cụ thể, bài thi có thể quy định bài viết không quá 600 từ, tức là khổ giấy thi chính thức hiện nay không quá 2 trang. Không nên quá sa đà để làm ảnh hưởng đến các phần thi khác.

Tuy chỉ chiếm 3 điểm trong đề văn chính thức, song đây lại là phần thi giúp “ăn điểm” rất tốt. Chỉ cần làm đúng yêu cầu, đưa ra đầy đủ dẫn chứng là các em có thể “ghi điểm” rồi. Vì vậy, hãy cố gắng lưu lại các thông tin được chia sẻ trong bài và ứng dụng vào trong quá trình học tập của mình nhé!

Chúc các bạn thi tốt!