Nhiễm sắc thể là gì? Tổng hợp tất tần tật kiến thức về nhiễm sắc thể

Nhiễm sắc thể là phần kiến thức quan trọng trong sinh học, hiểu rõ nhiễm sắc thể là gì sẽ giúp các em có thể làm rất nhiều các bài tập liên quan. Đặc biệt kiến thức này không chỉ gặp rất nhiều các dạng bài thi đại học mà còn là kiến thức nền tảng với các em theo đuổi ngành bác sĩ. Cùng tìm hiểu kỹ hơn và bỏ túi kiến thức bổ ích về nhiễm sắc thể với bài viết dưới đây của Admin nhé!

Nhiễm sắc thể là gì?

Nhiễm sắc thể chính là các phần tử ADN trong cấu trúc của nhân tế bào. Mỗi nhiễm sắc thể được tạo bởi chuỗi ADN cuộn chặt nhiều lần xung quanh các Protein bằng Histone, điều này tạo nên cấu trúc ADN. Vì vậy, bản chất của nhiễm sắc thể chính là ADN hay cấu trúc mang gen.

Nhiễm sắc thể là gì?

Khi các tế bào không xuất hiện hiện tượng phân chia, điều này đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ không thể nhìn thấy nhiễm sắc thể trong nhân tế bào. Cho dù các em có sử dụng kính hiển vi phóng to để quan sát cũng sẽ không nhìn được. Tuy nhiên, ADN trong các nhiễm sắc thể trở nên cuộn chặt hơn với nhau khi quá trình phân bào diễn ra. Khi đó các em có thể quan sát nhiễm sắc thể dưới kính hiển vi. Đa số các nhà nghiên cứu về nhiễm sắc thể, có thể quan sát được các nhiễm sắc thể này trong lúc quá trình phân bào diễn ra.

Mỗi nhiễm sắc thể luôn có một điểm co thắt centromere gọi là tâm động. Tâm động này sẽ chia nhiễm sắc thể thành 2 phần hoặc 2 cánh. Trong đó cánh ngắn sẽ được gọi là cánh p, còn cánh dài được gọi là cánh q. Vị trí xuất hiện tâm động của mỗi nhiễm sắc thể sẽ quy định đến hình dạng của nhiễm sắc thể đó. Qua đó nó được dùng vào việc mô tả lại vị trí các gen một cách cụ thể nhất.

Nhiễm sắc thể chia thành nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính. Chúng có điểm tương đồng về cấu tạo: Protein, ADN, đều tồn tại theo cặp. Nhiễm sắc thể có khả năng phân li, tự nhân đôi và có khả năng tổ hợp ổn định. Khi cấu trúc của nhiễm sắc thể có sự thay đổi bất thường, điều này sẽ dẫn đến các yếu tố di truyền mới. Yếu tố di truyền có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực. Riêng nhiễm sắc thể giới tính có chứa 2 thành tố quy định giới tính ở con người.

Vì một nguyên nhân nào đó, nó có thể khiến nhiễm sắc thể xảy ra tình trạng bất thường, hay còn gọi là đột biến gen. Nếu nghiêm trọng nó sẽ khiến các cá thể xuất hiện các bệnh lý như hội chứng Down (Bệnh đao). Nhiễm sắc thể bất thường chia thành 2 dạng là: Dạng thay đổi số lượng nhiễm sắc thể hoặc loại thay đổi cấu trúc nhiễm sắc thể.

Các bất thường trong nhiễm sắc thể xảy ra là hoàn toàn ngẫu nhiên. Nó gần như không báo trước, vì vậy, hiện nay phụ nữ khi mang thai thường thực hiện xét nghiệm sàng lọc nhiễm sắc thể nhằm “loại bỏ” các cá thể bất thường, nhờ vậy đảm bảo con sinh ra được khỏe mạnh.

Đặc tính của bộ nhiễm sắc thể là gì?

Nhiễm sắc thể mang các đặc tính sau:

Đặc tính của bộ nhiễm sắc thể là gì?

• Nhiễm sắc thể là vật thể tồn tại bên trong nhân của tế bào, nó có khả năng bắt màu thuốc nhuộm kiềm tính. Chúng thường tập trung các vật chất di chuyển tạo thành các sợi ngắn với số lượng, hình dạng và kích thước đặc trưng cho mỗi loài.
• Trong tế bào sinh dưỡng (tế bào xôma), nhiễm sắc thể tồn tại thành từng cặp tương đồng giống nhau về kích thước và hình thái, chúng còn 1 nguồn gốc từ bố hoặc mẹ. Vì vậy mà các gen trên các cặp nhiễm sắc thể cũng tồn tại thành từng cặp.
• Bộ nhiễm sắc thể trong tế bài bào chứa các cặp nhiễm sắc thể tương đồng được gọi là bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội 2n. Còn bộ nhiễm sắc thể trong giao tử chỉ chứa 1 nhiễm sắc thể của mỗi cặp tương đồng nên nó được gọi là nhiễm sắc thể đơn bội n.
• Ở các loài đơn tính, các cặp nhiễm sắc thể giới tính sẽ có sự khác nhau hình thành nên giới đực, cái.
• Đa số các loài có ký hiệu cặp nhiễm sắc thể giới tính cá cái là XX và nhiễm sắc thể giới tính đực là XY. Nhưng sẽ có một số trường hợp ký hiệu giới tính được quy ước khác. Chẳng hạn như ở châu chấu thì con cái là nhiễm sắc thể XX còn con đực là nhiễm sắc thể OX, hay ở loài chim nhiễm sắc thể cái là XY và nhiễm sắc thể đực lại là XX.
• Mỗi một loại lại có bộ nhiễm sắc thể đặc trưng riêng về số lượng, cấu trúc và hình dạng của nhiễm sắc thể.

Cấu trúc của nhiễm sắc thể

Hình dạng và cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể được sử dụng để mô tả cho các dạng đặc trưng ở kì giữa quá trình phân chia tế nào bào. Trong kỳ kì giữa nhiễm sắc thể sẽ diễn ra quá trình co ngắn cực đại, co ngắn này có chiều dài từ 0,5 - 50 μm, đường kính 0,2 – 2 μm. Nhờ vậy mà chúng ta có thể quan sát được các nhiễm sắc thể một cách dễ dàng và rõ nét nhất qua kính hiển vi.

Cấu trúc của nhiễm sắc thể

Cấu trúc của nhiễm sắc thể ở kì giữa nhiễm sắc thể tồn tại thành từng cặp, mỗi một cặp nhiễm sắc thể sẽ bao gồm 2 nhiễm sắc tử chị em gắn với nhau ở tâm động. Tâm động sẽ chia nhiễm sắc thể thành 2 cánh.

• Tâm động trong nhiễm sắc thể có vai trò là vị trí liên kết của thoi vô sắc với nhiễm sắc thể. Qua đó nó đảm bảo nhiễm sắc thể di chuyển về các cực của tế bào một cách hiệu quả trong quá trình phân bào của ADN.
• Mỗi cặp nhiễm sắc tử chị em (cromatit) sẽ bao gồm 1 phân tử ADN và một Protein Histon.
• Vùng đầu mút có tác dụng bảo vệ các nhiễm sắc thể và giúp nhiễm sắc thể không bị dính vào nhau.

Chức năng của nhiễm sắc thể là gì?

Nhiễm sắc thể như các em cũng đã biết nó là một dạng cấu trúc mạng mang gen với bản chất là các ADN. Vì vậy chúng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong vấn đề di truyền ở các loài sinh vật, trong đó có cả con người. Cụ thể như sau:

• Việc tập hợp các ADN tạo thành nhiễm sắc thể đóng vai trò lưu giữ, bảo quản thông tin di truyền trong tế bào.
• ADN có khả năng tự sao khiến nhiễm sắc thể có sự nhân đôi. Nhờ đó các gen quy định tính trạng được di truyền qua nhiều thế hệ sau này.

Có bao nhiêu nhiễm sắc thể ở người?

Mỗi tế bào trong cơ thể con người chứa 23 cặp nhiễm sắc thể, vì vậy mà tổng cộng có tất cả 46 nhiễm sắc thể. Trong đó có 22 cặp nhiễm sắc thể thường giống nhau ở cả nam và nữ. Duy nhất có cặp nhiễm sắc thể số 23 là cặp nhiễm sắc thể giới tính và nó thường phân định giới tính ở con người. Nếu là nữ giới, cặp nhiễm sắc thể số 23 là XX, còn nam giới sẽ là XY.

Các loài sinh vật đều có nhiễm sắc thể giống nhau không?

Giữa các loài sinh vật, các nhiễm sắc thể không giống nhau bởi chúng sẽ khác nhau về số lượng, cũng như hình dạng. Ở các loài vi khuẩn, nhiễm sắc thể chỉ có 1 hoặc 2 ở dạng hình tròn. Nhưng ở con người và các loài động thực vật khác thì các nhiễm sắc thể có tuyển tuyến tính và chúng được xếp thành từng cặp trong nhân tế bào.

Các loài sinh vật đều có nhiễm sắc thể giống nhau không?

Trong cơ thể con người, tế bào tuy nhất không chứa các cặp nhiễm sắc thể là tế bào sinh sản, còn ở thực vật sẽ là tế bào giao tử. Tại đây chúng sẽ chỉ mang bảo bản sao của mỗi nhiễm sắc thể mà thôi. Khi 2 tế bào sinh sản được hợp nhất, chúng trở thành 1 tế bào duy nhất chứa 2 bản sao của mỗi nhiễm sắc thể.

Sau khi tế bào này phân chia, các tế bào con tiếp theo của nó sẽ phân chia nhiều lần để tạo ra một cá thể trưởng thành, với các nhiễm sắc thể ghép đôi được tìm thấy trong hầu hết các tế bào của nó.

Ngoài các nhiễm sắc thể tuyến tính trong nhân, các tế bào của con người và các sinh vật phức tạp khác còn chứa một loại nhiễm sắc thể nhỏ hơn nhiều, tương tự như ở vi khuẩn. Nhiễm sắc thể hình tròn này được tìm thấy trong ti thể, là cấu trúc nằm bên ngoài nhân và có vai trò như các cơ quan năng lượng của tế bào.

Các nhà khoa học cho rằng, trước đây, ti thể là vi khuẩn sống tự do có khả năng chuyển hóa oxy thành năng lượng. Khi các vi khuẩn này xâm nhập vào các tế bào không thể khai thác oxy, các tế bào đã giữ lại chúng, và sau đó, theo thời gian, các vi khuẩn đã tiến hóa thành ti thể ngày nay.

Cấu trúc nhiễm sắc thể bị biến đổi có đáng lo không?

Thực tế, đã ghi nhận được nhiều trường hợp thay đổi bất thường trong cấu trúc nhiễm sắc thể, và điều này có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất protein của cơ thể. Một số thay đổi phổ biến hiện nay bao gồm: chuyển vị, đảo ngược, bản sao hoặc xóa...

Chuyển vị xảy ra khi một đoạn nhiễm sắc thể bị đứt gãy và gắn vào một đoạn nhiễm sắc thể khác. Đối với đảo ngược, nó có thể xảy ra theo hai hướng: đảo ngược tâm động hoặc đảo ngược tâm. Dù cho thay đổi cấu trúc của nhiễm sắc thể diễn ra theo cách nào đi nữa, chúng ta nên quan tâm và theo dõi chúng.

Cấu trúc nhiễm sắc thể bị biến đổi có đáng lo không?

Không thể phủ nhận rằng sự thay đổi cấu trúc của nhiễm sắc thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đặc biệt là khả năng tăng trưởng và phát triển của một số cơ quan trong cơ thể. Nhiều người phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe như hội chứng siêu nữ, Down hoặc Patau do sự đột biến này gây ra.

Các yếu tố như chất phóng xạ, hóa chất trong thuốc trừ sâu hay diệt cỏ, tăng nguy cơ cho sự đột biến cấu trúc của nhiễm sắc thể. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng hóa chất trong trồng trọt và chăn nuôi.

Khi mất cặp nhiễm sắc thể số 21 ở người điều gì sẽ xảy ra?

Trong quá trình phát triển, các tế bào sinh sản tạo ra các bản sao chính xác của chính nó, với sự tham gia quan trọng của các nhiễm sắc thể. Khi sản xuất tế bào sinh dục, quá trình sao chép DNA cũng đang diễn ra. Tuy nhiên, đôi khi quá trình này xảy ra sai lầm, dẫn đến sự thay đổi trong số lượng hoặc cấu trúc của nhiễm sắc thể.

Những thay đổi này có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng, như hội chứng Down, và tác động của chúng phụ thuộc vào loại nhiễm sắc thể bị ảnh hưởng. Các nhiễm sắc thể của con người được sắp xếp thành các cặp, bao gồm 22 cặp nhiễm sắc thể phi giới tính và cặp nhiễm sắc thể giới tính. Các thay đổi bất thường của nhiễm sắc thể là hiếm, và thường gây ra sự thay đổi lớn hơn một nhiễm sắc thể.

Như vậy, bài viết trên Admin đã cung cấp rất nhiều các kiến thức bổ ích để các em hiểu rõ về nhiễm sắc thể là gì? Hy vọng nó bổ ích và giúp các em học sinh học lớp 12 giỏi hơn mỗi ngày.