Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá chủ đề và nhân vật trong truyện ngắn trở về của Nhà văn Thạch Lam

Đọc truyện ngắn Thạch Lam, người ta mến yêu “Cô hàng xén”, thương cảm cho “Nhà mẹ Lê”, day dứt sau “Một cơn giận”…  Tất cả đều để lại ấn tượng riêng, nhưng xót đau vẫn là “Trở về”, một trong những truyện ngắn ấn tượng và đáng suy ngẫm, in trong tập “Gió đầu mùa” xuất bản năm 1937.

Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính tên Tâm, được người mẹ tần tảo sớm khuya nuôi dạy nên người. Tuy nhiên khi được ra thành phố, cuộc sống danh lợi hào nhoáng, kim tiền lấp lánh đã khiến anh ta mờ mắt và quên đi người mẹ già ở quê nhà, chối bỏ nguồn cội quê hương.

Bản tính bất hiếu của nhân vật “Tâm mà vô tâm” được nhà văn tô đậm qua một loạt sự việc chi tiết.“Có đến năm, sáu năm nay, tâm không về thăm quê nhà. Trong thời gian ấy, ở Hà Nội, Tâm gắng sức làm việc để giành một cái địa vị trong xã hội. Chàng lấy vợ, con một nhà giàu có, cũng không cho mẹ biết. Thỉnh thoảng chàng nhận được ở nhà quê gửi ra một bức thư mà chữ viết nguệch ngoạc và lời lẽ quê kệch. Tâm chỉ đọc thoáng qua rồi không để ý đến”.

Sáu năm không về thăm mẹ,Tâm chỉ gửi tiền hàng tháng về cho mẹ và tuyệt nhiên không một lời hỏi thăm, để tâm đến những bức thư mẹ gửi từ quê ra với biết bao sự săn sóc, ân cần.Tồi tệ hơn nữa, vì sợ bị phát hiện là mình có người mẹ nghèo khổ nơi quê nhà nên anh ta không báo tin cho mẹ biết rằng mình đã lấy vợ. Tuy vậy, anh ta vẫn chẳng quan tâm và còn cảm thấy khó chịu với điều ấy. Đã có lúc Tâm tự chế giễu mình khi nhớ lại ước mơ hồi nhỏ rằng yêu một cô thôn nữ, sống thanh bạch dưới túp lều tranh. Ký ức trong trẻo đó khiến anh ta cảm thấy nực cười, cuộc sống bon chen khiến con người thay đổi, sẵn sàng chà đạp lên chính quá khứ bản thân.

Tác phẩm là một truyện ngắn dễ hiểu với cốt truyện đơn giản nhưng chứa đựng trong đó là bài học về đạo hiếu làm con đáng suy ngẫm. Văn bản là lời nhắc nhở, lên án sự vô tâm, bất hiếu của người con tham phú phụ bần. Con người sống trên đời cần phải biết ơn công lao sinh thành, dưỡng dục của cha, mẹ làm tròn chữ hiếu. Hình tượng nhân vật Tâm: điển hình cho một bộ phận không nhỏ trong xã hội hiện đại. Nhà văn phê phán thâm trầm, sâu sắc những con người chạy theo danh lợi mà chà đạp quá khứ. Chủ đề mang tính cấp thiết trong xã hội đương thời khi sự băng hoại đạo đức, con người chạy theo đồng tiền, sống vô cảm.

Truyện không hấp dẫn độc giả bởi tình tiết gay cấn mà bằng lối kể chuyện tâm tình về cảnh đời, cảnh sống tối tăm của con người. Ngôn từ nhẹ nhàng, đằm thắm cùng cách kể chuyện giản dị là điểm nhấn độc đáo, để lại cho người đọc suy ngẫm khó quên về chữ “hiếu” của người con với cha mẹ, nỗi xót xa khi con người mải mê chạy theo danh lợi mà quên đi những ân nghĩa, ân tình, những mộc mạc xưa cũ.

Tác phẩm được kể ngôi thứ ba với điểm nhìn được đặt vào nhân vật Tâm giúp cho câu chuyện như một dòng nhật kí của nhân vật đồng thời đã dễ dàng đan xen những lời bình luận linh hoạt trong không gian kể chuyện góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện. Thay đổi điểm nhìn từ bên ngoài ,khách quan dần chuyển vào tâm trạng nhân vật nhấn mạnh sự tha hóa biến chất của Tâm. Đặc biệt bậc nhất của Thạch Lam đó là ông luôn viết ít nhưng luôn để lại ấn tượng đậm nét. Câu chuyện tuy không có nhiều tình tiết nhưng dòng suy nghĩ của nhân vật được Thạch Lam khai phá tìm tòi và lột tả trọn vẹn qua ngòi bút tinh tế nhẹ nhàng mà sâu sắc.

Với “Trở về”, Thạch Lam đã hoàn tất sứ mệnh của mình một cách xuất sắc và độc đáo. Truyện khắc họa nỗi xót xa của người mẹ già tần tảo sớm hôm nuôi con ăn học nhưng cuối cùng vì chìm đắm trong danh lợi mà anh ta đã thờ ơ, vô tâm với chính người đã sinh thành ra mình. Tác phẩm viết về bóng tối, về góc khuất cuộc đời nhưng có giá trị thức tỉnh lương tri con người.