đọc hiểu bài nhà mẹ lê của thạch lam

câu 1: 1. Người kể chuyện là nhân vật tôi, xưng "tôi" và gọi tên các nhân vật khác bằng chính tên của họ (mẹ Lê, chị Lan, thằng Cúc, thằng Xuân, bà lão hàng xóm...). Nhân vật tôi không xuất hiện trực tiếp mà chỉ gián tiếp qua lời kể về sự việc liên quan đến mình hoặc có mặt ở đó nhưng lại chú ý nhiều hơn tới những gì đang diễn ra với nhân vật khác.

câu 2: 1. Yêu cầu về kĩ năng:
- Biết cách làm bài nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
* Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Thạch Lam là thành viên của Tự lực văn đoàn. Ông là người có công đầu trong việc khai thác đời sống nội tâm nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ, tinh tế.
- Truyện ngắn Nhà mẹ Lê là truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông.
* Phân tích:
- Bối cảnh của câu chuyện:
+ Thời điểm trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, xã hội Việt Nam tồn tại hai bộ mặt đối lập: sự giàu sang, no đủ của tầng lớp thống trị và cuộc sống nghèo khổ, bần cùng của đa số dân chúng.
+ Tác giả đã chọn lựa hình ảnh gia đình Mẹ Lê để phản ánh chân thực bức tranh xã hội lúc bấy giờ.
- Cuộc sống của gia đình Mẹ Lê được tái hiện qua cái nhìn đầy thương cảm của nhà văn:
+ Gia đình đông con (mười một đứa), sống chen chúc trong căn nhà nhỏ tồi tàn ở cuối phố.
+ Cả gia đình chỉ trông chờ vào đồng tiền ít ỏi kiếm được hàng ngày của Mẹ Lê bằng nghề mò cua bắt ốc.
+ Những đứa trẻ nheo nhóc, đói khát, rách rưới, bẩn thỉu,...
+ Sự khốn khó khiến họ phải ăn cám thay cơm, mặc quần áo vá chằng chịt...
=> Hình ảnh gia đình Mẹ Lê là điển hình cho cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh của những người lao động lương thiện dưới chế độ cũ.
- Qua đó, tác giả lên án mạnh mẽ tội ác của bọn thống trị đã đẩy người dân đến bước đường cùng. Đồng thời, bộc lộ niềm xót xa, thương cảm sâu sắc dành cho những kiếp người đau khổ.
3. Đánh giá chung:
- Với lối kể chuyện nhẹ nhàng mà thấm thía, giọng văn trữ tình đằm thắm, Thạch Lam đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho tác phẩm.
- Truyện ngắn Nhà mẹ Lê góp phần khẳng định tài năng và tấm lòng nhân đạo cao cả của nhà văn.

câu 3: Ngoại hình nhân vật bác Lê được tác giả miêu tả là người đàn bà gầy gò, lọng khọng, lưng đã còng, mắt thì kèm nhèm.

câu 4: 1. Giải thích khái niệm "ngôi kể" và phân tích cách sử dụng ngôi kể thứ ba trong đoạn trích. 2. Phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ ba trong việc thể hiện nội dung, tư tưởng của đoạn trích. 3. Liên hệ với các tác phẩm khác cũng sử dụng ngôi kể thứ ba để làm rõ hơn vai trò của nó trong việc xây dựng hình ảnh nhân vật và truyền tải thông điệp của tác giả.

câu 5: 1. Giải thích ý nghĩa câu văn: Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó.
- Ý nghĩa câu văn: Tình thương yêu bao la của người mẹ nghèo dành cho đứa con thơ dại.
2. Bàn luận vấn đề:
- Câu văn thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng sâu nặng.
+ Người mẹ nghèo khổ nhưng giàu lòng nhân ái và vị tha.
+ Bà sẵn sàng hi sinh tất cả vì con.
3. Liên hệ bản thân:
- Bài học nhận thức: Cần biết trân trọng tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử.

câu 6: 1. Tác giả: Thạch Lam (1910-1942) tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi thành Nguyễn Tường Lân. Ông là người thông minh, hiền hậu, điềm đạm; có sở trường về phân tích tâm lý nhân vật và tả cảnh với những chi tiết chọn lọc, tinh tế. Là cây bút xuất sắc của Tự lực văn đoàn. Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông tham gia kháng chiến chống Pháp và hi sinh trong cuộc kháng chiến ấy. Các sáng tác của ông gồm nhiều thể loại : truyện ngắn, tiểu thuyết, kí, phê bình văn học, tiểu luận... Văn phong của ông trong sáng, giản dị mà thâm trầm sâu lắng, giàu cảm xúc và triết lí. Một số tác phẩm tiêu biểu: Gió đầu mùa (tập truyện ngắn, 1937), Nắng trong vườn (tập truyện ngắn, 1938), Sợi tóc (tập truyện ngắn, 1942)...
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Nhà Mẹ Lê trích từ truyện ngắn Cô hàng xén (1939). Truyện kể về cuộc đời của cô Nga, một cô gái làng quê xinh đẹp, nết na phải bán hàng xén để kiếm sống qua ngày. Trong truyện có đoạn nói về bà cụ Lê, mẹ của cô Nga. Đoạn trích đã khắc họa được hình ảnh chân thực, rõ nét về cuộc sống nghèo khổ, cơ cực của mẹ con cô Nga cũng như những người dân lao động khác thời bấy giờ. Qua đó bày tỏ niềm xót thương, đồng cảm trước số phận bất hạnh của họ.
3. Tóm tắt: Bà cụ Lê ở làng Mọc, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Nhà bà rất nghèo, chồng mất sớm, đàn con đông, đứa lớn mới ngoài hai mươi tuổi, đứa bé còn bế trên tay. Bà phải đi mò cua bắt ốc nuôi con. Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc.
4. Bố cục: Chia làm 2 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến ...như một cái ổ chó): Cuộc sống nghèo khổ, cơ cực của mẹ con bà cụ Lê.
- Phần 2 (còn lại): Niềm xót thương, đồng cảm của tác giả đối với mẹ con bà cụ Lê.
5. Giá trị nội dung:
- Đoạn trích đã tái hiện chân thực cuộc sống nghèo khổ, cơ cực của mẹ con bà cụ Lê cũng như những người dân lao động khác thời bấy giờ. Đồng thời bày tỏ niềm xót thương, đồng cảm của tác giả đối với họ.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Nghệ thuật miêu tả ngoại hình kết hợp với ngôn ngữ đối thoại tạo nên bức tranh chân thực về cuộc sống nghèo khổ, cơ cực của mẹ con bà cụ Lê.
- Sử dụng biện pháp tu từ so sánh độc đáo, đặc sắc.

câu 7: Bài học có ý nghĩa sâu sắc nhất mà em rút ra được sau khi đọc xong đoạn trích trên đó chính là phải biết trân quý, nâng niu và bảo vệ hạnh phúc gia đình. Bởi vì gia đình chính là nơi nuôi dưỡng tâm hồn ta, là nơi để ta trở về sau bao mệt mỏi ngoài kia. Gia đình cũng chính là điểm tựa tinh thần vững chắc giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

câu 8: I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
:
Phương pháp: căn cứ các phương thức biểu đạt đã học
Cách giải:
Phương thức biểu đạt chính: tự sự
:
Phương pháp: phân tích, tổng hợp
Cách giải:
Hình ảnh người mẹ Lê trong truyện ngắn Nhà mẹ Lê của Thạch Lam gợi cho chúng ta suy nghĩ về số phận của những con người nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội xưa. Đó là những con người sống lay lắt qua ngày, không có tương lai và cũng chẳng có hi vọng vào cuộc sống tốt đẹp hơn. Họ bị cái đói, cái nghèo bủa vây, dồn ép đến mức phải sống chui rúc ở gầm cầu, vỉa hè, nhặt nhạnh từng mẩu rác, từng đồng bạc lẻ để kiếm sống qua ngày. Hình ảnh ấy khiến chúng ta cảm thấy xót xa, thương cảm cho số phận bi đát của những con người nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội xưa. Đồng thời, nó cũng là lời cảnh tỉnh cho chúng ta về tình trạng bất công, vô tâm của xã hội đối với những người yếu thế. Chúng ta cần chung tay giúp đỡ, sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn, để họ có thể vươn lên trong cuộc sống.
:
Phương pháp: phân tích, tổng hợp
Cách giải:
* Về nội dung:
- Đoạn văn đảm bảo được cấu trúc 3 phần: mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn.
- Xác định đúng vấn đề nghị luận: giá trị hiện thực của tác phẩm "Nhà mẹ Lê"
- Triển khai hợp lý nội dung đoạn văn:
+ Giá trị hiện thực của tác phẩm "Nhà mẹ Lê": phản ánh chân thực bức tranh xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến, đặc biệt là người phụ nữ nông dân. Mẹ Lê là điển hình cho những người phụ nữ nghèo khổ, bất hạnh, bị áp bức, bóc lột, phải chịu đựng muôn vàn cay đắng, tủi nhục.
+ Ý nghĩa của giá trị hiện thực:
• Phản ánh chân thực bức tranh xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.
• Giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống của những người lao động nghèo khổ, bất hạnh trong xã hội phong kiến.
• Thể hiện tấm lòng nhân đạo của nhà văn Thạch Lam.
+ Liên hệ bản thân: rút ra bài học nhận thức và hành động.
* Về hình thức:
- Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
- Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc; lập luận chặt chẽ, thuyết phục.
II. VIẾT (6,0 ĐIỂM)
:
Phương pháp: phân tích, tổng hợp
Cách giải:
Thức khuya là một thói quen thường thấy của nhiều bạn trẻ hiện nay. Tuy nhiên, đây lại là một thói quen xấu, gây hại cho sức khỏe và tinh thần của mỗi người. Để thuyết phục mọi người từ bỏ thói quen này, chúng ta cần đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng cụ thể.
Trước hết, thức khuya sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta. Khi thức khuya, cơ thể sẽ không được nghỉ ngơi đầy đủ, dẫn đến mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng. Ngoài ra, thức khuya còn gây ra nhiều bệnh tật nguy hiểm như: rối loạn nhịp sinh học, tăng huyết áp, tiểu đường,... Thứ hai, thức khuya sẽ làm giảm hiệu quả học tập và làm việc. Khi thức khuya, não bộ sẽ không được nghỉ ngơi đầy đủ, dẫn đến giảm khả năng tập trung, ghi nhớ. Điều này sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập và công việc của chúng ta. Cuối cùng, thức khuya sẽ làm ảnh hưởng đến tinh thần của chúng ta. Khi thức khuya, chúng ta sẽ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, lo âu, trầm cảm. Điều này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chúng ta. Như vậy, thức khuya là một thói quen xấu mà chúng ta cần từ bỏ. Hãy sắp xếp thời gian học tập và làm việc hợp lý, đi ngủ sớm để có một sức khỏe tốt và tinh thần thoải mái.
:
Phương pháp: phân tích, tổng hợp
Cách giải:
Trong cuộc sống, có rất nhiều người gặp phải những khó khăn, thử thách. Nhưng bên cạnh đó, vẫn có những người may mắn được sống trong một gia đình giàu có, sung túc. Vậy tại sao lại có sự khác biệt đó? Theo tôi, nguyên nhân chủ yếu là do cách giáo dục của cha mẹ. Cha mẹ là những người có ảnh hưởng lớn nhất đến con cái. Nếu cha mẹ biết cách giáo dục con cái đúng đắn thì con cái sẽ trở thành những người có ích cho xã hội. Ngược lại, nếu cha mẹ không biết cách giáo dục con cái thì con cái sẽ dễ sa ngã vào tệ nạn xã hội. Trong gia đình tôi, bố mẹ luôn quan tâm, chăm sóc và dạy dỗ tôi chu đáo. Bố mẹ luôn dạy tôi phải biết yêu thương, giúp đỡ mọi người, sống có trách nhiệm với bản thân và xã hội. Nhờ có sự giáo dục của bố mẹ, tôi đã trở thành một người có ích cho xã hội. Tôi mong rằng tất cả các bạn trẻ đều được sống trong một gia đình ấm cúng, hạnh phúc và được cha mẹ giáo dục chu đáo.