những đặc điểm nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi

Nguyễn Trãi là một nhà chính trị, quân sự lỗi lạc, tài ba và còn được biết đến với tư cách là một nhà văn, nhà thơ kiệt xuất. Ông đã để lại cho đời sau nhiều tác phẩm có giá trị lớn ở cả chữ Hán và chữ Nôm. Thơ văn ông mang đậm tính nhân đạo, yêu nước thương dân sâu sắc.
Nguyễn Trãi (1380-1442) hiệu là Ức Trai, quê gốc ở Chí Linh - Hải Dương, sau chuyển về Hà Tây. Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước và văn hóa, văn học. Cha là Nguyễn Phi Khanh, đỗ Thái học sinh (Tiến sĩ) đời Trần. Mẹ là Trần Thị Thái - con quan Tư đồ (Tể tướng) Trần Nguyên Đán. Tuổi thơ Nguyễn Trãi chịu nhiều mất mát: 5 tuổi chịu tang mẹ, 10 tuổi chịu tang ông ngoại. Năm 1400, Nguyễn Trãi đỗ Thái học sinh, hai cha con cùng ra làm quan cho nhà Hồ. Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta, Nguyễn Phi Khanh bị bắt đưa sang Trung Quốc, ghi sâu lời dặn của cha, Nguyễn Trãi tham gia nghĩa quân Lam Sơn. Cuối năm 1427 đầu năm 1428, khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết "Bình Ngô đại cáo". Năm 1439, triều đình ngày cáng rối ren, gian thần lộng hành, trung thần lương tướng bị hãm hại, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn. Năm 1440, Nguyễn Trãi được Lê Thái Tông mời ra giúp nước. Ông lại hăng hái nhiệt tình phò vua giúp nước cứu đời. Năm 1442, Nguyễn Trãi mắc oan án Lệ Chi Viên, bị tru di tam tộc. Năm 1464, Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi là một bậc anh hùng dân tộc, một nhà văn hóa lớn. Năm 1980, UNESCO công nhận Nguyễn Trãi là danh nhân văn hóa thế giới.
Nguyễn Trãi để lại cho nền văn học Việt Nam một sự nghiệp sáng tác văn học có giá trị lớn lao. Ông để lại hệ thống các tác phẩm có giá trị đối với đời sống xã hội cũng như đối với văn học Việt Nam bao gồm cả văn học chữ Hán và chữ Nôm. Các tác phẩm của ông đều thể hiện được tinh thần yêu nước, thương dân, lòng tự hào dân tộc và khát vọng xây dựng một đất nước độc lập, phát triển, giàu mạnh.
Về sự nghiệp văn học, Nguyễn Trãi để lại khối lượng tác phẩm đồ sộ, phong phú, đa dạng. Về chữ Hán có "Ức Trai thi tập" (khoảng 105 bài thơ), "Quốc âm thi tập" (khoảng 254 bài thơ bằng chữ Nôm). Ngoài ra còn có "Quân trung từ mệnh tập", "Phú núi Chí Linh", "Chí Linh sơn phú", "Băng Hồ di sự lục", "Lam Sơn thực lục", "Văn bia Vĩnh Lăng",...
Thơ văn Nguyễn Trãi thấm nhuần tư tưởng yêu nước, thương dân, lý tưởng nhân nghĩa, kết hợp hài hòa giữa cảm hứng trữ tình và chí khí anh hùng. Ngôn ngữ trong thơ văn Nguyễn Trãi rất giản dị, thuần Nôm, không cầu kì, kiểu cách. Những đóng góp to lớn của Nguyễn Trãi cho nền văn học dân tộc được khẳng định qua việc đặt nền móng cho văn học chữ Nôm phát triển, mở đường cho sự phát triển của văn học chữ Nôm.
Trong lịch sử văn học Việt Nam, Nguyễn Trãi xứng đáng là cây bút chính luận kiệt xuất, là ngôi sao Khuê chói lọi trên bầu trời văn học dân tộc.