Thể loại của tác phẩm "Thư dụ hàng tướng giặc" (trong "Bình Ngô đại cáo") là thư (hay "cáo"). Đây là một thể loại văn bản cổ, thường được dùng để trình bày một vấn đề, sự việc quan trọng của quốc gia, hoặc để kêu gọi, thuyết phục người khác.
Mục đích của Nguyễn Trãi khi viết bức thư này bao gồm:
- Chiêu hàng, thuyết phục: Nguyễn Trãi muốn dùng lời lẽ phải, lẽ đạo để thuyết phục các tướng sĩ giặc đang cố thủ trong thành Xương Giang hạ vũ khí đầu hàng. Ông muốn tránh đổ máu vô ích và giảm bớt sự tàn khốc của chiến tranh.
- Răn đe, cảnh cáo: Trong thư, Nguyễn Trãi cũng thể hiện thái độ cứng rắn, răn đe những kẻ ngoan cố, không chịu đầu hàng. Ông khẳng định ý chí quyết chiến của quân dân Đại Việt và cho họ thấy rõ sự thất bại không thể tránh khỏi của quân giặc.
- Tuyên truyền: Bức thư không chỉ gửi đến các tướng sĩ trong thành, mà còn có mục đích tuyên truyền đến toàn dân và quân giặc về tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến của quân dân Đại Việt, cũng như về chính nghĩa của cuộc kháng chiến.
- Ghi lại lịch sử: "Bình Ngô đại cáo" nói chung và bức thư này nói riêng là những văn kiện lịch sử quan trọng, ghi lại một giai đoạn hào hùng của dân tộc. Nguyễn Trãi muốn lưu lại cho hậu thế những bài học về lòng yêu nước, ý chí quật cường và tinh thần nhân nghĩa.