Kho tàng văn học dân gian Việt Nam luôn chứa đựng những câu chuyện hấp dẫn, giàu giá trị nhân văn. Trong đó, chúng ta không thể không nhắc đến những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết đặc sắc. Sự tích cây khoai lang là một trong những câu chuyện nổi tiếng, mang đậm dấu ấn của trí tưởng tượng phong phú và lòng nhân ái của người xưa.
Câu chuyện kể về cuộc sống của một đôi vợ chồng nghèo khó nhưng chăm chỉ làm ăn. Hai vợ chồng dù đã già nhưng vẫn chưa có lấy một mụn con, khiến họ càng thêm vất vả, lo lắng. Tuy nhiên, bù lại, họ lại được mọi người quý mến bởi tấm lòng hiền lành, tốt bụng. Một ngày nọ, khi đang làm việc ngoài ruộng, người vợ phát hiện ra một con rắn bị thương nằm bên bờ ruộng. Cảm thương cho hoàn cảnh của rắn, bà liền mang nó về nhà chữa trị vết thương. Không lâu sau, rắn biến thành một cô bé xinh xắn và từ đó luôn gắn bó, giúp đỡ gia đình bà.
Một hôm, cô bé nhờ cha mẹ nuôi đào một cái hố nhỏ sau nhà rồi đổ gạo xuống đó. Tiếp tục vài ngày sau, cô bé lại nhờ hai vợ chồng vun đất lấp cái hố lúc trước lại. Người vợ thấy lạ nhưng không nghi ngờ gì mà vẫn làm theo lời con bé. Đến ngày thu hoạch, trong nhà bỗng xuất hiện rất nhiều khoai lang. Cả gia đình ăn mãi chẳng hết. Vì vậy, họ bèn mang khoai ra chợ bán.
Tuy nhiên, có một sự việc kỳ lạ xảy ra, mỗi lần người vợ mang khoai ra chợ bán thì số lượng khoai lại tăng lên gấp bội. Bà rất ngạc nhiên nhưng vẫn vui vẻ cùng người chồng chở khoai về nhà. Lâu dần, khoai trong vườn cứ ngày một nhiều thêm, khiến cả gia đình phải bận rộn suốt ngày để vận chuyển khoai đi bán khắp nơi. Những gánh khoai nặng trĩu không chỉ giúp gia đình thoát khỏi cảnh nghèo đói mà còn trở nên khá giả, có của ăn của để. Tiếng lành đồn xa, ai nấy đều ngưỡng mộ trước sự hiếu khách, tốt bụng của gia đình.
Từ một gia đình nghèo khổ, giờ đây họ đã có một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Tất cả là nhờ vào tấm lòng nhân hậu của người vợ. Việc cô bé biến thành con rắn bị thương hay việc xuất hiện của những củ khoai lang mới chính là món quà mà ông trời ban tặng cho cặp vợ chồng vì đức tính hiền lành, tốt bụng của họ.
Có thể nói, câu chuyện Sự tích cây khoai lang đã đem đến cho người đọc nhiều bài học giá trị. Thông qua hình ảnh con rắn bị thương và hành động của người vợ, tác giả dân gian muốn ca ngợi tấm lòng nhân hậu, sẵn sàng giúp đỡ người khác của vợ chồng. Đồng thời, khẳng định rằng khi ta sống tử tế, biết sẻ chia thì sẽ gặt hái được may mắn, hạnh phúc. Còn việc cô gái làm giúp hai vợ chồng vun đất rồi lại lấp đất lại nhằm mục đích nhắn nhủ con người phải biết ơn những người đã giúp đỡ mình. Nếu chỉ biết hưởng lợi mà không nhớ ơn người đã giúp đỡ mình thì sẽ phải chịu sự trừng phạt hoặc bị bòn rút sức lực như trường hợp của người chồng trong câu chuyện.
Bên cạnh đó, Sự tích cây khoai lang cũng giải thích nguồn gốc của cây khoai lang - một loại cây lương thực quen thuộc với người dân Việt Nam. Từ một câu chuyện hư cấu, tác giả dân gian đã khéo léo đưa ra những thông điệp ý nghĩa về lối sống. Nhờ đó, câu chuyện dễ dàng đi vào lòng người và được lưu truyền rộng rãi qua nhiều thế hệ.
Tóm lại, Sự tích cây khoai lang là một câu chuyện cổ tích độc đáo, mang đậm dấu ấn của trí tưởng tượng phong phú và lòng nhân ái của người xưa. Nó đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học dân gian Việt Nam và trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người Việt.