Mấy phen lần bước dặm thanh vân, Đeo lợi làm chi luống nhọc thân. Nhớ chúa lòng còn đan một tấc, Âu thì tóc đã bạc mười phân. Trì thanh cá lội in vừng nguyệt, Cây tĩnh chim về rợp bóng xuân. Dầu...

phần:
câu 1: Câu thơ "Trì thanh cá lội in vừng nguyệt, cây tĩnh chim về rợp bóng xuân" sử dụng hai biện pháp tu từ chính là nhân hóa và ẩn dụ.

* Nhân hóa: Tác giả sử dụng động từ "lội", "về" để miêu tả hành động của cá, chim như con người, tạo nên hình ảnh sinh động, gần gũi với thiên nhiên.
* Ẩn dụ: Hình ảnh "cá lội in vừng nguyệt" ẩn dụ cho cuộc sống tự do, phóng khoáng; "chim về rợp bóng xuân" ẩn dụ cho cuộc sống an nhàn, thanh bình.

Tác dụng của các biện pháp tu từ này là:

* Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, giúp người đọc dễ dàng hình dung khung cảnh yên bình, thanh tao nơi làng quê.
* Thể hiện tâm trạng thư thái, ung dung của nhà thơ khi hòa mình vào thiên nhiên, quên đi những lo toan, bộn bề của cuộc sống.
* Khẳng định giá trị của cuộc sống giản dị, thanh cao, không màng danh lợi.

câu 2: Câu thơ "Đeo lợi làm chi luống nhọc thân" trong bài thơ Bảo Kính Cảnh Giới của Nguyễn Trãi thể hiện thái độ phê phán và khinh thường những kẻ ham danh lợi, chỉ biết chạy theo quyền lực mà bỏ quên đạo đức, nhân nghĩa. Tác giả sử dụng hình ảnh ẩn dụ "đeo lợi" để ám chỉ việc theo đuổi danh vọng, quyền lực, đồng thời sử dụng biện pháp đối lập giữa "lợi" và "nhọc thân", nhấn mạnh sự bất công và vô ích khi theo đuổi danh lợi. Qua đó, tác giả muốn khẳng định rằng con người cần sống có đạo đức, giữ gìn phẩm giá, không nên vì danh lợi mà đánh mất bản thân mình.

câu 3: Bài thơ "Bảo kính cảnh giới" của Nguyễn Trãi là một tác phẩm nổi tiếng với nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật. Dưới đây là ba nét đặc sắc tiêu biểu:

1. Sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc: Ngôn ngữ trong bài thơ rất gần gũi, dễ hiểu và mang tính chất dân gian. Điều này giúp cho người đọc cảm nhận được sự chân thành và tự nhiên trong lời thơ.
2. Hình ảnh thiên nhiên sinh động: Tác giả sử dụng những hình ảnh thiên nhiên như "cá lội", "chim về", "vừng nguyệt", "bóng xuân" để tạo nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, đầy sức sống. Những hình ảnh này không chỉ miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn ẩn chứa ý nghĩa sâu xa về cuộc sống và tâm hồn con người.
3. Tâm trạng nhân vật trữ tình: Bài thơ thể hiện rõ ràng tâm trạng của nhân vật trữ tình qua các câu thơ như "nhớ chúa", "âu thì tóc đã bạc mười phân". Nhân vật trữ tình ở đây là một người có tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên, nhưng cũng mang nặng nỗi buồn, tiếc nuối về quá khứ. Tâm trạng ấy được thể hiện qua việc nhân vật muốn quên đi những chuyện cũ, tìm đến sự bình yên trong thiên nhiên.

Nhìn chung, bài thơ "Bảo kính cảnh giới" là một tác phẩm giàu giá trị nghệ thuật, thể hiện tài năng sáng tác của Nguyễn Trãi. Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp về sự trân trọng cuộc sống, giữ gìn tâm hồn thanh cao và hướng tới cái đẹp.

câu 4: Nguyễn Trãi là một nhà quân sự tài ba, đóng góp lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân Minh cứu nước. Ông cũng là vị quan thanh liêm, hết lòng vì dân, vì nước. Tuy nhiên, sau khi giành được độc lập, triều đình xảy ra nhiều biến cố, bản thân Nguyễn Trãi không được tin dùng nên ông đã cáo quan về ở ẩn. Trong thời gian này, ông đã sáng tác rất nhiều tác phẩm đặc sắc, trong đó có Bảo kính cảnh giới. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên mùa hè nơi làng quê yên bình, đồng thời thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân của tác giả.

Mở đầu bài thơ là hai câu thơ nói về tâm trạng của nhà thơ trước cảnh vật ngày hè:

Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Tác giả đang ngồi dưới bóng cây nhàn nhã như hóng mát thật sự. Việc đại sự xong xuôi rồi, ông trở về với cuộc sống đơn sơ, giản dị, gần gũi với thiên nhiên. Một số sách dịch là "Rỗi hóng mát thuở ngày trường". Nhưng "rỗi" hay "rồi" cũng đều gây sự chú ý cho người đọc. Rảnh rỗi, sự việc đều xong xuôi, đã qua rồi. "Ngày trường" lại làm tăng sự chú ý. Cả câu thơ không còn đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi ngồi hóng mát mà nó lại toát lên nỗi niềm, tâm sự của tác giả: "Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài". Một xã hội đã bị suy yếu, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã bị vùi lấp, không còn gì nữa, ông đành phải rời bỏ, từ quan để về ở ẩn, phải dành "hóng mát" cả ngày trường để vơi đi một tâm sự, một gánh nặng đang đè lên vai mình. Cả câu thơ thấp thoáng một tâm sự thầm kín, không còn là sự nhẹ nhàng thanh thản nữa.

Về với thiên nhiên, ông lại có cơ hội gần gũi với thiên nhiên hơn. Cảnh mùa hè qua tâm hồn, tình cảm của ông hiện lên thật đẹp, thật rực rỡ:

"Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương."

Cảnh mùa hè qua thơ Nguyễn Trãi không những rực rỡ mà còn tràn trề sức sống. Tất cả mọi màu sắc đều được tô điểm, được điểm trúng vào bức họa mùa hè. Nào là màu xanh của lá hòe, màu đỏ của hoa thạch lựu, màu hồng của hoa sen hồng, màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Bức tranh ấy còn có cả những sắc màu bị bỏ quên trên kia: màu xanh của lá cây, màu vàng của nắng chiều. Tất cả màu sắc ấy được vẽ lên bởi một bàn tay thành thạo, điêu luyện. Dường như thiên nhiên đang cựa quậy, thay đổi, chuyển mình ngay trước mắt chúng ta. Thiên nhiên dưới ngòi bút của Nguyễn Trãi cứ luân phiên nhau trỗi dậy, không ngừng nghỉ, lúc nào cũng căng đầy nhựa sống. Không chỉ có màu sắc, bức tranh mùa hè ấy còn có cả những mùi vị, âm thanh rất đặc trưng.

"Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương"

Những âm thanh lao xao của phiên chợ cá, những tiếng ve kêu dắng dỏi... đã đem lại cho bức tranh sinh hoạt của con người một âm thanh thật vui tươi, sôi động. Rõ ràng cảnh tượng mùa hè trong tâm trí của Nguyễn Trãi đã trở nên sôi động, nhộn nhịp chứ không tĩnh lại còn là sự sôi động, nhộn nhịp dưới cái nhìn đầy tâm trạng. Với những sắc màu, âm thanh và những thao tác nghệ thuật độc đáo, Nguyễn Trãi đã thể hiện sự gắn bó thiết tha với cảnh vật, sự trân trọng sự sống và vẻ đẹp của thiên nhiên, đồng thời biểu lộ niềm lo lắng âm thầm về cuộc sống của nhân dân.

Nếu ở sáu câu thơ đầu tiên, cảnh vật được miêu tả trên phương diện thẩm mĩ thì đến câu thơ cuối cùng này, tác giả đã chuyển sang phương diện đạo lí. Câu thơ cuối kết tinh trọn vẹn ý thơ và tạo ra sự thâm trầm, sâu sắc cho toàn bộ bài thơ:

"Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương."

Đến đây, chúng ta nhận ra rằng: dù có lui về ở ẩn, Nguyễn Trãi vẫn canh cánh nỗi lo cho dân, cho nước. Nhìn thấy cảnh mùa hè tươi đẹp, ông ước mong mình có cây đàn của vua Thuấn để gảy nên một khúc "Nam Phong" làm cho muôn dân khắp nơi được hưởng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Qua đó, ta thấy được Nguyễn Trãi không chỉ là người yêu thiên nhiên vô cùng mà còn là một con người lo cho dân, cho nước.

Bài thơ "Bảo kính cảnh giới" mang đậm dấu ấn phong cách của Nguyễn Trãi. Những năm tháng cuộc sống êm đềm nơi thôn dã đã giúp nhà thơ có được một hồn thơ giao cảm với thiên nhiên, một vỏ bọc vững chắc để cất lên tiếng nói đối với xã hội. Bài thơ vừa mang màu sắc cổ điển vừa có phần mới mẻ do đã được Việt hóa hoàn toàn.

Qua bài thơ, ta hiểu thêm về tâm sự và tấm lòng của Nguyễn Trãi. Đó là một tâm hồn chan hòa với thiên nhiên; một tấm lòng yêu nước thương dân đến muôn đời.