Phân tích bài thơ "Bến đò đêm trăng" của tác giả Ảnh Thơ

Linh TrầnTrong cái vô thường, vô vi của cuộc sống; con người, thiên nhiên luôn ẩn chứa bao điều bí ẩn. Hình như thiên nhiên lấy cảm xúc của mỗi con người mà làm nên tâm trạng, mà bộc bạch với chính trời đất, mà tồn vong, và con người hình như cũng tìm thấy nơi thiên nhiên lắng đọng tâm hồn mình để giải bầy, sẻ chia, gửi gắm, để hóa thân… Bài thơ “Bến đò đêm trăng” của Anh Thơ là bức tranh đêm trăng huyền ảo, đượm buồn và mộng mơ, nơi thiên nhiên và con người giao thoa trong khoảnh khắc tĩnh lặng của đêm. Qua từng khổ thơ, tác giả khéo léo lột tả những hình ảnh vừa hữu hình vừa mơ hồ, vừa rực rỡ vừa ẩn hiện, tạo nên một không gian vừa mộc mạc lại vừa tràn đầy chất thơ.

Đặt chân vào bức họa thiên nhiên của Anh Thơ, ta như bước vào một thế giới thơ mộng, thanh khiết:

Mây tản mát ven trời trôi đón gió

Sao mơ hồ thưa bóng lẩn trong sương.

Sông lặng chảy một nguồn trăng sáng tỏ.

Bóng cô Hằng lơ lửng đứng soi gương.

Ở khổ đầu, Anh Thơ mở ra một bức tranh thiên nhiên đêm trăng với những đám mây “tản mát” nhẹ nhàng trôi theo gió, gợi lên cảm giác thanh khiết và dễ chịu của bầu trời. Những vì sao “mơ hồ” hiện lên qua lớp sương mỏng, như những mảnh ký ức lấp lánh nhưng cũng phảng phất nét ảo diệu. Dòng sông lặng lẽ chảy, phản chiếu “nguồn trăng sáng tỏ” như vừa rót vào lòng người niềm tin dịu dàng của đêm. Hình ảnh “bóng cô Hằng”—nhan sắc huyền thoại của thần thoại phương Đông—lơ lửng soi gương tạo nên một mảng màu vừa mộng mơ vừa đậm chất huyền ảo, khiến cho không gian đêm trở nên linh thiêng và đầy chất mộng mơ.

Bức tranh thiên nhiên có sự chuyển mình như tâm trạng của người nghệ sĩ:

Trên bến vắng chòm si ôm bực đá,

Bờ đê cao không một bóng in người,

Gió se sẽ bước vào thăm khóm lá

Trước quán hàng vắng lặng bóng trăng soi.

Khổ thơ thứ hai chuyển từ không gian thiên nhiên rộng lớn sang khung cảnh của một bến đò vắng lặng. “Bến vắng” và “bờ đê cao không một bóng in người” khắc họa hình ảnh của sự cô đơn, vắng lặng nơi hư không, nhưng lại mang đậm nét thanh bình, tĩnh mịch. Hình ảnh “chòm si” ôm bực đá như những chứng nhân của thời gian, lưu giữ bao kỷ niệm của bao đêm trăng. Gió “se sẽ bước vào” được nhân hóa như một vị khách nhẹ nhàng, đến “thăm khóm lá”, tạo nên sự chuyển động nhẹ nhàng giữa không gian tĩnh lặng. Bên cạnh đó, “quán hàng vắng” dưới ánh trăng càng làm nổi bật sự trống trải xen lẫn chút dịu dàng, khi bóng trăng tỏa sáng, len lỏi qua từng ngóc ngách, thắp lên tia sáng hi vọng giữa đêm tối.

Khép lại trang thơ, con người lại bước vào bối cảnh thiên nhiên đầy mơ mộng: 

Ngoài sông nước đó đây về chở gió

Thuyền lênh đênh trong lớp khói sương mù

Ngồi mơ mộng đầu thuyền cô lái nhỏ

Khua trăng vàng trong nhịp hát đò đưa.

Khổ thơ cuối mở ra hình ảnh sống động của con người trong bối cảnh thiên nhiên mộng mơ. Dòng sông như được “đón” gió từ khắp nơi, tạo nên sự chuyển động dịu dàng cho khung cảnh. Hình ảnh “thuyền lênh đênh trong lớp khói sương mù” không chỉ gợi lên sự mờ ảo của đêm mà còn thể hiện tính dễ thay đổi, lung linh của cuộc đời. “Cô lái nhỏ” ngồi đầu thuyền, trong khoảnh khắc mơ mộng, đã hoà mình vào không gian thiêng liêng ấy, như thể đang “khua trăng vàng” bằng tiếng hát ru, theo nhịp đò đưa. Câu thơ vừa mang tính miêu tả vừa chứa đựng chất xúc cảm, khắc họa sự giao thoa giữa tâm hồn con người với vẻ đẹp bất tận của thiên nhiên đêm trăng.

Qua “Bến đò đêm trăng”, Anh Thơ đã tạo dựng nên một không gian đêm trăng vừa mộng mơ vừa tĩnh lặng, nơi mà thiên nhiên – với những đám mây, sương mờ, dòng sông và ánh trăng – hòa quyện cùng hình ảnh con người, hiện lên qua dáng vẻ dịu dàng của cô lái thuyền. Tác phẩm như lời ca ngợi vẻ đẹp trữ tình của cảnh đêm quê, đồng thời gửi gắm thông điệp về sự mong manh, tạm bợ của cuộc sống, nhưng cũng chứa đựng niềm hy vọng và sức sống mãnh liệt ẩn trong từng khoảnh khắc thảnh thơi của đêm trăng.