phân tích: Đôi mắt người Sơn Tây

Đôi Mắt Người Sơn Tây

Quang Dũng là nhà thơ lãng mạn, tài hoa. Bài thơ " Đôi Mắt Người Sơn Tây" được sáng tác vào năm 1949 tại làng Phù Lưu Chanh, nay thuộc huyện Ứng Hòa, Hà Nội. Cảm xúc chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ đồng đội, núi rừng miền Tây, và những kỉ niệm thời trận mạc.

Hai câu thơ mở đầu bài thơ đã thể hiện rõ nét nỗi nhớ da diết của tác giả dành cho nơi này:

"Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm"

Câu thơ thứ nhất nói về nỗi nhớ của Quang Dũng về Hà Nội. Từ "đêm mơ" cho thấy đó là một nỗi nhớ luôn thường trực, dai dẳng, ám ảnh, nó cứ bâng khuâng suốt đêm ngày. Nỗi nhớ ấy lại gắn với hình ảnh "Dáng Kiều Thơm", gợi lên vẻ đẹp của người con gái xinh đẹp, yêu kiều. Đó có thể là người con gái Hà Thành mà tác giả từng gặp hoặc chỉ là hư ảo được dựng lên từ trí tưởng tượng của nhà thơ.

Bốn câu thơ tiếp theo gợi lên khung cảnh thiên nhiên và con đường hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến:

"Đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá giữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm"

Các tên bản, tên mường được nhắc đến như Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu... gợi lên sự xa xôi, heo hút, hoang dã, thâm sơn cùng cốc. Nó dường như gợi ra địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến. Những tên bản, tên mường gợi lên bao nỗi nhớ thương miền Tây xa xôi. Những cái tên ấy cứ xa dần, xa dần rồi chìm vào sương khói mờ ảo. Địa hình hiểm trở, núi non trùng điệp, thung lũng núi rừng âm u, độ cao chạm mây "súng ngửi trời", "nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"...

Thiên nhiên núi đèo hiện lên với những cuộc hành quân gian khổ, đầy thử thách. Có những quãng đường không một bóng người, vắng vẻ, quạnh hiu. Có những chặng dừng chân, đoàn quân nghỉ ngơi giữa chốn rừng sâu, sương giăng mù mịt, lạnh lẽo, hoang sơ. Có những đỉnh núi cao chót vót, mây mù che phủ, nhà thơ cảm tưởng mũi súng trên vai như chạm tới đỉnh trời. Có những thung lũng xa xôi, màn mưa phủ kín, che lấp bản làng, nhà cửa, mái lều...

Những hình ảnh "súng ngửi trời" hay "nhà ai Pha Luông mưa xa khơi" là những hình ảnh hóm hỉnh, đáng yêu, mang đậm chất Quang Dũng. Nó vừa tô đậm thêm cái chí khí ngang tàng của người chiến sĩ, vừa làm cho bức tranh núi rừng thêm rộng lớn, thoáng đãng, hùng vĩ.

Trong hai câu thơ sau, nhà thơ tập trung làm nổi bật sự gian khổ, thử thách về mặt tinh thần nhiều hơn là gian khổ về vật chất. Bởi gian khổ về vật chất thì khó khăn gấp bội nhưng vượt qua được thì cũng dễ dàng hơn. Cái gian khổ thực sự đe dọa, cuồn cuộn, ào ào như thác đổ chính là gian khổ về mặt tinh thần. Ở đây, tác giả muốn nhấn mạnh đến cái gian khổ ấy.

Người lính Tây Tiến không chỉ phải đối mặt với những hiểm nguy nơi chiến trường mà còn phải chịu đựng những thiếu thốn về vật chất và bệnh tật. Tuy nhiên, họ vẫn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Họ coi thường gian khổ, xem nhẹ cái chết, luôn hướng về phía trước với niềm tin và hy vọng.

Bài thơ "Đôi Mắt Người Sơn Tây" là một bài thơ hay, thể hiện được phong cách thơ của Quang Dũng. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh người lính Tây Tiến với vẻ đẹp hào hùng, hào hoa, bi tráng giữa núi rừng miền Tây hiểm trở, hoang vu và thơ mộng.