Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn "Đứa con đầu lòng".
Câu chuyện kể về nhân vật Tân, vợ Tân đột nhiên có thai. Đó là một sự kiện trọng đại đối với mọi gia đình Việt Nam thời xưa, bởi con cái chính là kết quả của hôn nhân, là món quà trời ban và là tương lai của gia đình. Việc sinh con trai hay con gái, dù là con nào đi nữa thì cũng là niềm vui, niềm hạnh phúc của mọi cặp vợ chồng. Họ mong đợi, chuẩn bị đồ sơ sinh cho bé và háo hức chờ đón ngày đứa trẻ chào đời. Nhưng với Tân, một thanh niên trước đó chỉ biết hưởng thụ cuộc sống tự do, phóng khoáng, không nghĩ tới việc lập gia đình hay sinh con, bây giờ bỗng nhiên phải đối mặt với một đứa trẻ đỏ hỏn khiến anh ta cảm thấy sợ hãi và lo lắng.
Tân vốn là một chàng trai trẻ, chưa từng bế con hay lên cơn đau đẻ như thế nào. Vì vậy, khi biết vợ sinh con, Tân cảm thấy sợ hãi và lo lắng. Anh ta không quan tâm nhiều đến quá trình vượt cạn của vợ, mà chỉ lo lắng về việc phải đối mặt với đứa con mới sinh. Điều này cho thấy Tân là một người đàn ông thiếu kinh nghiệm và trách nhiệm trong việc chăm sóc gia đình.
Khi đứa trẻ được sinh ra, Tân càng cảm thấy khó khăn trong việc tiếp nhận hình ảnh của nó. Đứa bé đỏ hỏn, yếu ớt khiến Tân cảm thấy sợ hãi. Anh ta không thể hiểu được tại sao vợ lại có thể sinh ra một đứa trẻ như vậy. Sự khác biệt giữa cuộc sống tự do trước đây và trách nhiệm của một người cha khiến Tân cảm thấy bối rối và bất lực.
Tuy nhiên, theo thời gian, Tân dần dần học cách chấp nhận và yêu thương đứa con đầu lòng của mình. Anh ta bắt đầu hiểu ra rằng việc chăm sóc con cái là một phần trách nhiệm của cha mẹ. Tân học cách thay tã, cho con bú, và thậm chí còn chơi đùa với con. Qua những trải nghiệm này, Tân dần trưởng thành hơn và trở thành một người cha tốt.
Tác giả Thạch Lam đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế để miêu tả tâm lý của Tân. Ông đã khéo léo tái hiện những cảm xúc phức tạp của một người đàn ông lần đầu tiên làm cha. Từ sự sợ hãi, lo lắng đến sự bối rối, bất lực rồi cuối cùng là tình yêu thương và trách nhiệm, tất cả đều được thể hiện một cách chân thực và sâu sắc.
Qua câu chuyện "Đứa con đầu lòng", chúng ta có thể thấy được sự trưởng thành của Tân. Từ một người đàn ông vô tâm, ích kỷ, Tân đã dần dần học cách yêu thương và chăm sóc con cái. Câu chuyện này cũng nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của gia đình và trách nhiệm của cha mẹ trong việc nuôi dạy con cái. Tình phụ tử là một thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý, và nó cần được trân trọng và gìn giữ.