Để phân biệt tinh bột, glucose và saccharose bằng phương pháp hóa học, ta có thể sử dụng một số phản ứng đặc trưng. Dưới đây là các phương pháp hóa học thường dùng để phân biệt các chất này:
1. Tinh bột:
- Phản ứng với i-ot (iod):
- Tinh bột có thể được phát hiện bằng cách nhỏ vài giọt dung dịch i-ot (iod) vào dung dịch chứa tinh bột. Khi i-ot tiếp xúc với tinh bột, dung dịch sẽ chuyển màu xanh đen. Đây là phản ứng đặc trưng để nhận diện tinh bột.
- Phương trình phản ứng: Tinh bột+I-→Phức chaˆˊt i-ot (maˋu xanh đen)\text{Tinh bột} + \text{I-} \rightarrow \text{Phức chất i-ot (màu xanh đen)}
2. Glucose (đường đơn):
- Phản ứng với thuốc thử Fehling (hoặc Benedict):
- Glucose là một monosaccharide (đường đơn), có thể phản ứng với dung dịch thuốc thử Fehling hoặc Benedict trong điều kiện nhiệt độ cao. Khi phản ứng, dung dịch sẽ chuyển từ màu xanh sang màu đỏ gạch do sự kết tủa của Cu₂O (oxit đồng(I)).
- Phương trình phản ứng với Fehling: Glucose+Cu2+→nhiệtCu2O (đỏ gạch)\text{Glucose} + \text{Cu}^{2+} \xrightarrow{nhiệt} \text{Cu}_2\text{O (đỏ gạch)}
- Phản ứng với dung dịch anilin (Test của Seliwanoff):
- Glucose có thể cho phản ứng nhanh với dung dịch anilin và HCl (axit clohiđric), chuyển màu hồng sau vài phút. Phản ứng này đặc trưng cho đường aldehyde (glucose).
3. Saccharose (đường mía - disaccharide):
- Phản ứng thủy phân (với axit hoặc enzym):
- Saccharose không phản ứng trực tiếp với thuốc thử Fehling hay Benedict khi chưa bị thủy phân. Tuy nhiên, nếu cho saccharose vào dung dịch axit (HCl) hoặc enzyme invertase (có trong dịch mật ong), saccharose sẽ bị thủy phân thành glucose và fructose, sau đó có thể thử với thuốc thử Fehling hoặc Benedict. Kết quả là sự xuất hiện màu đỏ gạch, chứng tỏ saccharose đã bị thủy phân thành đường đơn như glucose.
- Phản ứng với dung dịch i-ot:
- Saccharose không có phản ứng với i-ot như tinh bột.
Tóm lại:
- Tinh bột: Phản ứng với i-ot, dung dịch chuyển màu xanh đen.
- Glucose: Phản ứng với thuốc thử Fehling/Benedict, chuyển từ màu xanh sang màu đỏ gạch. Ngoài ra, phản ứng với anilin tạo màu hồng.
- Saccharose: Không phản ứng với i-ot và thuốc thử Fehling khi nguyên vẹn. Tuy nhiên, khi thủy phân, sẽ cho phản ứng giống như glucose.
Với các phương pháp trên, ta có thể phân biệt được tinh bột, glucose và saccharose.