Bài thơ "Mẹ Tơm" của Nguyễn Duy là một tác phẩm văn chương đặc sắc, phản ánh tình cảm sâu sắc của tác giả đối với người mẹ nuôi dưỡng mình trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài thơ này được viết bằng giọng điệu nhẹ nhàng, lãng mạn, tạo nên một bức tranh đẹp về tình mẫu tử và lòng biết ơn.
Tác giả bắt đầu bài thơ bằng việc nhắc nhở về quá khứ, về những kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời mình. Ông muốn quay trở lại nơi mà ông từng trải qua, nơi chứa đựng những ký ức đẹp đẽ và đáng trân trọng. Điệp từ "về" được lặp lại hai lần nhằm nhấn mạnh sự hồi hộp, mong chờ của tác giả khi trở về thăm quê hương. Từ đó, ta thấy rằng tác giả rất coi trọng những kỷ niệm và tình cảm gắn bó với nơi này.
Hình ảnh "mẹ Tơm" xuất hiện ngay sau đó, gợi lên hình tượng người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó, đã cưu mang tác giả trong suốt quãng thời gian dài. Bà là biểu tượng của tình yêu thương vô bờ bến, sẵn sàng hi sinh tất cả vì con cái. Qua đó, chúng ta cảm nhận được tấm lòng biết ơn và kính trọng của tác giả đối với người mẹ nuôi dưỡng mình.
Bên cạnh đó, tác giả còn mô tả cuộc sống nghèo khó nhưng đầy tình người của gia đình mẹ Tơm. Họ sống trong ngôi nhà tranh đơn sơ, trên chiếc chiếu cói cũ kỹ, bên cạnh nồi niêu tép nhỏ. Tuy nhiên, họ vẫn luôn chia sẻ thức ăn, chỗ ở với tác giả trong hoàn cảnh khó khăn. Điều này khiến tác giả càng thêm biết ơn và trân trọng tình cảm của mẹ Tơm.
Đặc biệt, tác giả còn sử dụng phép so sánh "như lạc vào cõi thần tiên" để miêu tả khung cảnh bình yên, ấm áp của làng quê. Đây là một cách diễn đạt tinh tế, giúp người đọc cảm nhận được sự thanh bình, hạnh phúc của cuộc sống đơn giản. Đồng thời, nó cũng thể hiện tình cảm thiêng liêng, cao quý giữa tác giả và mẹ Tơm, dù xa cách vẫn luôn nhớ nhung, trân trọng nhau.
Ngoài ra, tác giả còn khắc họa rõ nét sự hy sinh thầm lặng của mẹ Tơm. Bà làm việc vất vả, từ việc "bà lo gánh nước" đến việc "bà ngồi giã gạo" hay "bà thổi cơm chung". Tất cả đều toát lên vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống, luôn chăm chỉ, cần cù và giàu lòng yêu thương. Chính vì vậy, tác giả càng thêm biết ơn và kính trọng mẹ Tơm hơn nữa.
Tuy nhiên, nỗi buồn cũng ập đến khi mẹ Tơm đã ra đi mãi mãi. Tác giả thốt lên tiếng than "ôi bóng người xưa đã khuất rồi" để bày tỏ sự tiếc nuối, xót xa trước sự mất mát to lớn này. Dù mẹ Tơm đã không còn nữa, nhưng tác giả vẫn luôn giữ gìn và tưởng nhớ bà qua hình ảnh "đôi nấm đất trắng chân đồi". Đó là biểu tượng của sự tri ân và tôn vinh đối với người mẹ vĩ đại này.
Qua bài thơ "Mẹ Tơm", chúng ta cảm nhận được tình cảm sâu sắc của tác giả đối với người mẹ nuôi dưỡng mình. Đó là tình yêu quê hương, đất nước, là lòng biết ơn và kính trọng đối với những người đã hy sinh vì độc lập tự do của dân tộc.