giải ngữ văn 10 đề cương ôn tập học kì 2

i:
bài 8: Trong đoạn trích "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng, tác giả sử dụng hai biện pháp tu từ chính là chêm xen và liệt kê.

* Biện pháp chêm xen: Tác giả đã sử dụng cụm từ "bởi vì đối với con, ba bao giờ cũng ở gần bên, ngay cả khi ba con không ở cạnh con" để giải thích cho hành động của bé Thu. Cụm từ này được đặt trong dấu ngoặc đơn, tạo nên sự nhấn mạnh về ý nghĩa của nó. Cách sử dụng này giúp làm rõ hơn lý do khiến bé Thu không nhận ra cha mình, đồng thời thể hiện tình cảm sâu sắc của cô bé dành cho cha.

* Biện pháp liệt kê: Trong đoạn trích, tác giả sử dụng phép liệt kê để miêu tả những biểu hiện của bé Thu khi gặp lại cha sau 8 năm xa cách. Những chi tiết như "không chịu gọi", "không chịu nhận", "không chịu ôm hôn" được liệt kê theo trình tự tăng tiến, tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Phép liệt kê giúp khắc họa rõ nét tính cách bướng bỉnh, ngang ngạnh nhưng ẩn chứa tình yêu thương mãnh liệt của bé Thu. Đồng thời, nó còn góp phần tạo nên sự kịch tính, hấp dẫn cho câu chuyện.

Việc sử dụng các biện pháp tu từ chêm xen và liệt kê đã góp phần làm cho đoạn trích trở nên sinh động, giàu sức gợi hình, gợi cảm, đồng thời truyền tải thành công chủ đề của tác phẩm - ca ngợi tình phụ tử thiêng liêng, bất diệt.


ii:
Trong đoạn trích, tác giả đã sử dụng các hình ảnh minh họa để làm rõ nội dung bài viết. Các hình ảnh này bao gồm:

* Hình ảnh 1: Mô tả cảnh tượng những con chim én bay lượn trên bầu trời xanh thẳm, tạo nên khung cảnh thanh bình, yên ả. Hình ảnh này góp phần thể hiện sự tự do, phóng khoáng của loài chim, đồng thời gợi lên cảm giác thư thái, nhẹ nhàng cho người đọc.
* Hình ảnh 2: Mô tả cảnh tượng những chú chim én đang ríu rít trò chuyện với nhau, tạo nên không khí vui tươi, rộn ràng. Hình ảnh này giúp người đọc cảm nhận được sự gần gũi, thân thiện giữa con người và thiên nhiên.
* Hình ảnh 3: Mô tả cảnh tượng những chú chim én đang bay lượn trên cánh đồng lúa chín vàng rực rỡ. Hình ảnh này mang đến vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn cho bức tranh thiên nhiên.

Việc sử dụng các hình ảnh minh họa trong đoạn trích có vai trò quan trọng:

* Tăng tính trực quan: Giúp người đọc dễ dàng hình dung ra khung cảnh được miêu tả, từ đó hiểu rõ hơn về nội dung bài viết.
* Gợi cảm xúc: Tạo nên những ấn tượng sâu sắc, khơi gợi lòng yêu mến thiên nhiên, động vật trong lòng người đọc.
* Làm nổi bật chủ đề: Nhấn mạnh vào vẻ đẹp của cuộc sống tự do, phóng khoáng của loài chim, đồng thời khẳng định mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên.


i:
Bạo lực học đường đã và đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của học sinh và tạo nên một môi trường học tập không lành mạnh. Đây là một vấn đề đa chiều, đòi hỏi sự chú ý và hành động từ cả cộng đồng xã hội. Trong bài viết này, chúng ta sẽ thảo luận về tình trạng bạo lực học đường và tầm quan trọng của việc giải quyết nó.

Trước tiên, chúng ta cần hiểu rõ về khái niệm "bạo lực học đường". Đây là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lí, đạo lí, xúc phạm trấn áp danh dự, nhân phẩm của người khác, gây tổn thương về tâm lí và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học. Bạo lực học đường có thể xảy ra dưới nhiều hình thức như lăng mạ, xỉ nhục, đay nghiến, chà đạp nhân phẩm, danh dự người khác, làm tổn thương về mặt tinh thần thông qua lời nói, đánh đập, tra tấn, hành hạ, làm tổn hại về sức khỏe, xâm phạm cơ thể con người gây nên những vết thương về thể xác.

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam có khoảng 1600 học sinh, sinh viên bị đánh nhau trong nhà trường và có hơn 7500 học sinh, sinh viên bỏ học vì bị đánh đập, thậm chí dẫn đến tử vong. Điều đáng báo động là xu hướng bạo lực học đường đang có dấu hiệu trẻ hóa với độ tuổi ngày càng thấp. Những đứa trẻ mới chỉ học lớp 6, lớp 7 đã tham gia vào các hoạt động đánh hội đồng, quay clip đăng lên mạng xã hội.

Có rất nhiều nguyên dân dẫn đến bạo lực học đường, có thể kể đến nguyên nhân trực tiếp là do mâu thuẫn, xích mích, thích thể hiện cái tôi, bị bạn bè kích động, rủ rê lôi kéo. Nguyên nhân gián tiếp là do thiếu kĩ năng sống, không có kĩ năng giải quyết mâu thuẫn, gia đình và nhà trường chưa giáo dục nghiêm minh, triệt để, các biện pháp kỉ luật chưa đủ sức răn đe.

Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của bạo lực học đường là khiến cho học sinh kém tập trung với việc học tập, lo âu, sợ hãi, kết quả học tập sa sút. Bên cạnh đó, nó còn gây mất trật tự an ninh xã hội, ảnh hưởng tới văn hóa truyền thống của đất nước. Đặc biệt, nếu không được can thiệp kịp thời, bạo lực học đường có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng như tự tử, bức tử.

Để đối mặt với bạo lực học đường, chúng ta cần thực hiện các giải pháp đồng bộ, chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Trước hết, hệ thống giáo dục cần thiết lập các chương trình đào tạo và hoạch định giáo dục tâm lí, giúp học sinh xây dựng kĩ năng kìm chế cảm xúc và giải quyết xung đột. Gia đình và nhà trường cũng cần kết hợp chặt chẽ để giáo dục con em về những tác hại, hệ quả xấu của nạn bạo lực học đường. Quan trọng hơn cả, mỗi học sinh cần có ý thức dũng cảm lên tiếng khi gặp hoặc chứng kiến những trường hợp bạo lực học đường, đồng thời thực hiện tốt nội quy nhà trường, vâng lời thầy cô, tôn trọng bạn bè. Đối với các trường hợp cố tình vi phạm cần xử lí nghiêm ngặt theo đúng pháp luật.

Tóm lại, bạo lực học đường là một vấn nạn của xã hội hiện đại, cần được chú trọng và giải quyết một cách triệt để. Chúng ta hãy cùng chung tay đẩy lùi tệ nạn này, để học sinh được sống và phát triển trong một môi trường an toàn, lành mạnh.


ii:
Kim Lân là một nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông được mệnh danh là "nhà văn của nông thôn, của người dân quê Việt Nam". Văn chương của ông mang đậm màu sắc hài hước, dí dỏm, nhẹ nhàng, ấm áp tình quê hương, tình làng xóm. Truyện ngắn Vợ nhặt là tác phẩm xuất sắc nhất của Kim Lân in trong tập Con chó xấu xí (1962). Tiền thân của truyện ngắn này là tiểu thuyết Xóm ngụ cư được viết ngay sau Cách mạng tháng Tám nhưng dang dở và thất lạc bản thảo. Sau khi hòa bình lập lại (1954), ông dựa vào một phần cốt truyện cũ để viết truyện ngắn này.

Truyện ngắn Vợ nhặt không chỉ nổi bật về mặt cốt truyện mà còn gây ấn tượng bởi chủ đề của câu chuyện. Tác phẩm kể về cuộc sống của người nông dân trong nạn đói khủng khiếp năm 1945. Qua đó, tác giả muốn tố cáo tội ác diệt chủng của thực dân Pháp đã làm cho dân ta rơi vào cảnh khốn cùng, bị đẩy đến bờ vực của cái chết. Đồng thời, Kim Lân cũng bày tỏ niềm xót xa trước số phận của những người dân bất hạnh và ca ngợi tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau của họ.

Trong bối cảnh nghèo khó, túng quẫn ấy, ta bắt gặp những con người đang bên bờ vực của cái chết. Họ là những người nông dân nghèo khổ, lang bạt khắp nơi để kiếm sống. Trong đó, nhân vật chính là anh cu Tràng, thị (vợ Tràng) và bà cụ Tứ (mẹ Tràng). Họ đều là những người lương thiện, hiền lành. Anh cu Tràng vì nghèo không lấy được vợ, bỗng dưng "nhặt" được vợ trong hoàn cảnh éo le của xã hội. Còn thị vì không có gì để sinh tồn nên đành theo không một người đàn ông xa lạ về làm vợ. Và bà cụ Tứ tuy là một người già yếu nhưng vẫn phải trải qua bao đau khổ trong cuộc sống.

Bằng ngòi bút tài hoa của mình, Kim Lân đã khắc họa thành công nhân vật anh cu Tràng. Trước hết, Tràng là một người đàn ông nghèo khổ, sống cùng mẹ tại ngôi nhà rách nát ở xóm ngụ cư. Tràng ngày ngày làm nghề kéo xe bò thuê để kiếm sống qua ngày. Một lần kéo xe thóc Liên đoàn lên tỉnh, Tràng đã quen với một cô gái. Vài ngày sau gặp lại, Tràng đã thật sự bất ngờ khi cô gái anh quen hôm trước đã không còn ở đấy nữa. Tràng đã đãi thị bốn bát bánh đúc và hai người đã nên duyên vợ chồng chỉ với năm đồng bạc cưới. Khi đưa thị về nhà, Tràng cảm thấy ngượng ngùng và xấu hổ nên đã không vào cùng thị mà đứng ngoài chờ đợi. Khi thị vào nhà, Tràng cảm thấy vừa "ngượng nghịu, vừa sung sướng" và cảm thấy "cảm thấy yêu thương, gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng". Tràng đã thực sự trưởng thành và trở thành một người đàn ông đúng nghĩa.

Thị là một người phụ nữ đáng thương, tội nghiệp. Vì nghèo khổ quá nên thị đã chấp nhận theo không một người đàn ông xấu xí, thô kệch về làm vợ. Khi theo Tràng về nhà, thị có dáng vẻ e thẹn của nàng dâu mới. Khi nhìn thấy nhà Tràng, thị đã "nén một tiếng thở dài". Có lẽ thị đã chấp nhận cuộc sống vất vả phía trước. Sáng hôm sau, thị đã dậy sớm quét dọn nhà cửa, ngóng trông mẹ chồng về. Điều này đã thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của thị.

Bà cụ Tứ là một người mẹ nghèo khổ, nhân hậu và bao dung. Bà đã rất ngạc nhiên khi đột ngột có người con dâu mới. Tuy nhiên, bà vẫn luôn thấu hiểu và cảm thông cho hoàn cảnh của thị. Bà cũng luôn mong những điều tốt đẹp sẽ đến với đôi vợ chồng trẻ. Đặc biệt, trong bữa cơm cưới giữa ngày đói, bà cụ Tứ nói toàn chuyện vui vẻ sau này, đem đến cho người đọc niềm tin rằng dù khó khăn đến đâu, con người ta vẫn luôn hi vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn.

Với nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn, ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống nông thôn, Kim Lân đã khắc họa thành công nhân vật anh cu Tràng, thị và bà cụ Tứ. Từ đó, tác giả bộc lộ niềm xót xa đối với số phận con người và giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.

Như vậy, Vợ nhặt là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Kim Lân. Truyện đã thể hiện thành công một chủ đề độc đáo, hấp dẫn. Đó là tố cáo tội ác diệt chủng của thực dân Pháp đã làm cho dân ta rơi vào cảnh khốn cùng. Đồng thời, Kim Lân cũng bày tỏ niềm xót xa trước số phận của những người dân bất hạnh và ca ngợi tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau của họ.