Thạch Lam là một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, cũng là một nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam những năm 1930- 1945. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm văn chương của Thạch Lam lại thấm đượm những giá trị nhân văn sâu sắc, những câu chuyện của đời sống vô cùng bình dị được nhà văn đưa vào tác phẩm với những điểm nhấn tạo thành những tác phẩm có giá trị, có sức hấp dẫn đặc biệt đối với bao thế hệ độc giả xưa- nay. Để tìm hiểu về phong cách, tư tưởng của nhà văn Thạch Lam, ta có thể phân tích thông qua truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan".
Trong truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan", chúng ta thấy được nhân vật Thanh- anh đã trưởng thành và trở về thăm nhà sau một khoảng thời gian xa cách. Qua nhân vật Thanh, chúng ta cùng nhau nhìn nhận, phê phán những thói hư tật xấu của con người, nâng niu, trân trọng những giá trị tốt đẹp, quý báu của gia đình, quê hương. Nhân vật Thanh đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc.
Trước hết, nhân vật Thanh xuất hiện với sự gắn bó thiêng liêng, thân thương với ngôi nhà của mình, nơi mà anh đã sinh ra và lớn lên. Tình yêu của Thanh dành cho ngôi nhà của mình được thể hiện qua những cử chỉ, hành động rất nhỏ nhưng lại khơi gợi nên những cảm xúc thật dịu dàng, gần gũi. Sau hai năm xa nhà, lần này trở về, Thanh gặp lại bà, người mà anh vô cùng yêu quý và kính trọng. Anh gọi một tiếng "Bà ơi" rồi đứng dừng lại trước cửa nhà, khi gặp lại bà, Thanh cảm động đến rơi nước mắt. Anh sung sướng và hạnh phúc khi gặp lại bà, bởi với Thanh, bà vừa là bà, vừa là cha mẹ, vừa là người bạn, ân cần, chu đáo, yêu thương và chăm sóc cho Thanh.
Thanh còn là một chàng trai nhạy cảm, tinh tế, có tâm hồn giàu rung cảm với thiên nhiên, với con người và cảnh vật. Khi trở về nhà, anh hít thở thật sâu, để tận hưởng cái không khí trong lành, mát mẻ của vườn cây. Khung cảnh quê hương hiện lên thật tươi đẹp với "ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy múa theo chiều gió" cùng "mùi lá non phảng phất". Với những câu văn miêu tả như thơ, nhà văn Thạch Lam đã giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp rất nên thơ, trữ tình của khu vườn, của ngôi nhà- nơi vùng nông thôn yên bình, tĩnh lặng.
Không chỉ vậy, Thanh còn là một chàng trai có trái tim ấm áp, luôn biết ơn và trân trọng những tình cảm, những giá trị bình dị, đẹp đẽ của gia đình, quê hương. Trong khoảnh khắc gặp lại bà, Thanh cảm thấy như "lòng mạ Thanh mát mịn". Anh yêu mến và trân trọng bà của mình, cũng chính vì thế mà anh cố gắng học tập và rèn luyện để trở thành một người có ích cho đất nước. Những tình cảm ấy của Thanh đều xuất phát từ sự chân thành, từ tấm lòng hiếu thảo, yêu thương của anh.
Có thể nói, nhân vật Thanh trong truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" là một nhân vật khá đặc biệt, tuy không có nhiều diễn biến tâm trạng phức tạp hay những biến cố bất ngờ nhưng lại mang đến những giá trị nhân văn cao đẹp cho tác phẩm. Thông qua nhân vật Thanh, nhà văn Thạch Lam muốn gửi gắm những tình cảm, những giá trị nhân văn sâu sắc, cao đẹp về tình yêu quê hương, đất nước, về tình cảm gia đình.
Như vậy, nhân vật Thanh trong truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" là một nhân vật được xây dựng với những nét tính cách vô cùng đáng quý, đáng trân trọng. Đó là sự gắn bó tha thiết với gia đình, quê hương; là tình yêu và sự trân trọng những giá trị giản dị, bình dị của cuộc sống. Nhân vật Thanh đã góp phần tạo nên thành công trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của Thạch Lam, đồng thời truyền tải những thông điệp ý nghĩa của tác giả.