Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam. Ông có rất nhiều đóng góp cho nền văn học nước nhà. Thơ của ông mang đậm dấu ấn riêng, vừa hiện đại lại cổ điển. Những tác phẩm của ông luôn chứa đựng những cảm xúc sâu lắng, nhẹ nhàng, tinh tế, giàu chất trữ tình. Trong đó, bài thơ "Những dòng sông tự lở" là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông. Bài thơ này được sáng tác sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh dòng sông Hồng chảy qua thủ đô Hà Nội. Đây là một dòng sông gắn liền với bao thăng trầm của lịch sử dân tộc. Dòng sông ấy mang trong mình vẻ đẹp hùng vĩ và sức mạnh của đất nước:
Dòng sông Hồng chảy qua Hà Nội
Nước xanh biếc, sóng vỗ rì rào
Bên bờ tre xanh, lúa chín vàng
Gió đưa hương lúa thơm ngát khắp nơi
Hình ảnh dòng sông Hồng được miêu tả thật sinh động và hấp dẫn. Dòng sông ấy mang trong mình vẻ đẹp của thiên nhiên, của đất trời. Nước sông xanh biếc, sóng vỗ rì rào, bên bờ tre xanh, lúa chín vàng. Tất cả tạo nên một khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
Tiếp theo, tác giả đã nhắc đến những dòng sông khác trên đất nước ta:
Những dòng sông tự lở
Đâu chỉ có sông Hồng
Còn có sông Đà, sông Lô, sông Mã,...
Những dòng sông ấy đều mang trong mình vẻ đẹp riêng biệt, nhưng đều chung một nguồn cội là đất nước Việt Nam. Chúng cùng chảy về biển lớn, mang theo bao ước mơ, khát vọng của con người.
Trong khổ thơ tiếp theo, tác giả đã nói lên nỗi lòng của mình trước những dòng sông tự lở:
Ta muốn làm con sóng nhỏ
Để vỗ về bờ cát trắng
Nhưng rồi ta lại muốn làm cây tre xanh
Đứng giữa trời xanh, gió lộng
Tác giả muốn hóa thân thành con sóng nhỏ để vỗ về bờ cát trắng, nhưng rồi lại muốn hóa thân thành cây tre xanh đứng giữa trời xanh, gió lộng. Đó là mong muốn được hòa nhập với thiên nhiên, được cống hiến cho đất nước.
Khổ thơ cuối cùng, tác giả đã khẳng định lại tình yêu quê hương, đất nước của mình:
Mẹ già đứng ngóng núi non
Con trai đi mãi chưa về
Hình ảnh "mẹ già đứng ngóng núi non" là hình ảnh ẩn dụ cho tình mẫu tử thiêng liêng. Người mẹ luôn chờ đợi đứa con trở về, dù con có đi xa đến đâu.
Bài thơ "Những dòng sông tự lở" là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp của thiên nhiên, của đất nước Việt Nam. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả.
Về mặt nghệ thuật, bài thơ được viết theo thể thơ tự do, ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng vẫn giàu chất thơ. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,... một cách nhuần nhuyễn, tạo nên những hình ảnh thơ đẹp, giàu sức gợi. Giọng điệu của bài thơ trầm lắng, da diết, thể hiện nỗi niềm sâu sắc của tác giả.
Nhìn chung, bài thơ "Những dòng sông tự lở" là một tác phẩm hay, đáng để đọc và suy ngẫm. Bài thơ đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.