Trình bày cấu tạo và chức năng của tế bào thực vật. Nêu sự khác biệt giữa tế bào thực vật và tế bào động vật.

1. Cấu tạo và chức năng chính của tế bào thực vật Tế bào thực vật là đơn vị chức năng, cấu trúc cơ bản của thực vật bậc cao. Về cơ bản, mỗi tế bào thực vật gồm các thành phần sau: 1.1. Thành tế bào (Cell wall) - Cấu tạo: chủ yếu từ xenlulozơ (cellulose), hemicellulose, pectin và lignin (ở mô gỗ). - Chức năng: • Duy trì hình dạng, bảo vệ tế bào khỏi áp suất nội bào cao. • Tham gia vào hiện tượng quay hướng sinh trưởng (thigmomorphogenesis) và kháng bệnh. 1.2. Màng sinh chất (Plasma membrane) - Cấu tạo: lớp kép phospholipid xen kẽ protein, cholesterol rất ít hoặc không có. - Chức năng: • Điều khiển trao đổi chất giữa tế bào và môi trường. • Nhận tín hiệu hóa học từ ngoài vào trong. 1.3. Nhân (Nucleus) - Cấu tạo: màng nhân kép có nhiều lỗ, bên trong chứa chất nhiễm sắc (DNA + protein) và hạch nhân (nucleolus). - Chức năng: • Điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào (tổng hợp protein, phân chia tế bào). • Tổng hợp rARN tại hạch nhân. 1.4. Lục lạp (Chloroplast) - Cấu tạo: màng kép, bên trong có hệ màng tilacoit xếp chồng thành grana, chất nền stroma. Chứa diệp lục và các sắc tố phụ trợ. - Chức năng: • Quang hợp: chuyển năng lượng ánh sáng thành năng lượng hóa học (glucose). • Tổng hợp một số axit amin, acid béo. 1.5. Không bào trung tâm (Central vacuole) - Cấu tạo: bọc bởi màng đơn (tonoplast), chứa nước, muối khoáng, enzyme, chất màu hoặc mùi. - Chức năng: • Dự trữ nước, muối khoáng, chất dinh dưỡng và chất thải. • Duy trì áp suất thẩm thấu, giúp tế bào cứng khoẻ (áp suất TP cao). • Chống oxy hoá, phân giải vật chất. 1.6. Lưới nội chất (Endoplasmic Reticulum – ER) - ER trơn: tham gia tổng hợp lipid, điều hoà đường bào quan. - ER hạt: mang ribosome, tổng hợp protein cho bài tiết hoặc lồng vào màng. 1.7. Bộ máy Golgi (Golgi apparatus) - Cấu tạo: chuỗi túi dẹt xếp chồng (cisternae). - Chức năng: xử lý, đóng gói và phân phối sản phẩm từ ER (protein, polysaccharide) đến các bào quan hoặc xuất bào. 1.8. Ty thể (Mitochondria) - Cấu tạo: màng kép, màng trong khuyết tạo nhiều nếp gấp (cristae). - Chức năng: quá trình hô hấp tế bào, tạo ATP cung cấp năng lượng cho tế bào. 1.9. Ribosome - Cấu tạo: gồm rARN và protein, không có màng bao. - Chức năng: nơi tổng hợp protein. 1.10. Các bào quan nhỏ khác (peroxisome, microbody…) - Tổng hợp hoặc phân giải peroxide, chuyển hoá chất độc hại. 2. Sự khác biệt chính giữa tế bào thực vật và tế bào động vật 1. Thành tế bào: – Thực vật có thành tế bào bằng xenlulozơ, động vật không có. 2. Lục lạp: – Thực vật có lục lạp để quang hợp, động vật không có. 3. Không bào trung tâm: – Thực vật có không bào lớn chiếm gần toàn bộ thể tích, động vật có nhiều không bào nhỏ hoặc không rõ rệt. 4. Dự trữ năng lượng: – Thực vật dự trữ tinh bột (starch), động vật dự trữ glycogen. 5. Hình dạng tế bào: – Thực vật thường có dạng cố định, khối hộp; động vật biến đổi linh hoạt, đa dạng hình thái. 6. Lysosome và peroxisome: – Động vật có lysosome phát triển, hoạt động tiêu hoá nội bào mạnh; thực vật có peroxisome nhưng lysosome ít rõ ràng hơn. 7. Trung tử (centriole): – Động vật có trung tử tham gia phân bào; thực vật bậc cao thường không có hoặc kém phát triển. 8. Chức năng chuyên biệt: – Thực vật tham gia quang hợp, tổng hợp chất hữu cơ từ CO2 và nước. – Động vật không quang hợp, phải lấy chất hữu cơ sẵn có từ bên ngoài. Như vậy, dù cùng chia sẻ nhiều bào quan cơ bản cho sự sống (nhân, màng, ER, Golgi, ty thể, ribosome…), tế bào thực vật có thêm các cấu trúc đặc thù (thành tế bào, lục lạp, không bào lớn) phù hợp với chức năng quang hợp, dự trữ nước và muối khoáng, và giữ nguyên hình khối của mô thực vật.