Mô tả cấu tạo của hệ mạch gỗ và mạch rây, nêu chức năng chính của mỗi loại.

Hệ mạch gỗ (dẫn nước – xylem) và hệ mạch rây (dẫn chất hữu cơ – phloem) là hai thành phần chính của mô mạch ở thực vật có mạch, khác nhau cả về cấu tạo lẫn chức năng: 1. HỆ MẠCH GỖ (XYLEM) A. Cấu tạo chính - Ống mạch (vessel elements): tế bào dài, ống rỗng, thành tế bào hóa gỗ (lignin hóa) có các mấu (pits) để trao đổi nước giữa các ống. - Tế bào dẫn trắc (tracheids): tế bào dài, mỏng hơn ống mạch, thành hóa gỗ, có mấu cho sự đi qua của nước. - Tế bào sợi (xylem fibers): thành tế bào rất dày, có chức năng cơ học, giúp cây cứng khỏe. - Tế bào mô nền (xylem parenchyma): tế bào sống, mỏng thành, lưu giữ tinh bột, hỗ trợ sửa chữa mô. B. Chức năng chính - Dẫn nước và muối khoáng từ rễ lên thân, lá. - Tạo nên bộ khung cơ học cho cây (nhờ thành tế bào hóa gỗ). 2. HỆ MẠCH RÂY (PHLOEM) A. Cấu tạo chính - Ống rây (sieve-tube elements): tế bào dài, sống nhưng không có nhân (hạt nhân tiêu giảm), thành tế bào mỏng, đầu cuối có phiến rây (sieve plates) nhiều lỗ để dòng dịch đi qua. - Tế bào vệ tinh (companion cells): kề bên ống rây, còn nhân, chuyển hóa năng lượng, điều khiển hoạt động của ống rây. - Tế bào mô nền (phloem parenchyma): dự trữ tinh bột, hỗ trợ trao đổi chất. - Tế bào sợi (phloem fibers): thành dày, cung cấp cơ học cho mô rây. B. Chức năng chính - Dẫn truyền các chất hữu cơ – chủ yếu đường (saccarozơ) và các sản phẩm quang hợp – từ lá (nguồn) đến các mô tiêu thụ hoặc dự trữ (rễ, củ, quả, chồi non…). - Tham gia vận chuyển hormon và một số ion nhất định. Tóm lại, hệ mạch gỗ chuyên trách vận tải nước–muối khoáng và góp phần cơ học, còn hệ mạch rây chuyên vận tải sản phẩm quang hợp và các chất hữu cơ khác trong cây.