Nêu sự khác nhau về cấu tạo và chức năng giữa hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại biên ở người.

Dưới đây là bảng so sánh khái quát về cấu tạo và chức năng giữa Hệ thần kinh trung ương (HTKTW) và Hệ thần kinh ngoại biên (HTKNP) ở người: 1. CẤU TẠO A. Hệ thần kinh trung ương (HTKTW) - Thành phần chính: não (tiểu não, đại não, não trung gian, thân não) và tủy sống. - Mô thần kinh: tế bào chất xám (neuron, thân neuron) và chất trắng (sợi trục myelin hóa). - Glia: astrocyte, oligodendrocyte (myelin hóa trong CNS), microglia. - Bao bọc, bảo vệ: hộp sọ, đốt sống, màng não (màng cứng, màng nhện, màng mềm), dịch não tủy, hàng rào máu–não. B. Hệ thần kinh ngoại biên (HTKNP) - Thành phần chính: dây thần kinh sọ (12 đôi), dây thần kinh gai sống (31 đôi), hạch thần kinh (ganglia), tận cùng thần kinh (thụ thể, cơ quan cảm giác). - Mô thần kinh: sợi trục myelin hóa do tế bào Schwann; sợi không myelin. - Glia: tế bào Schwann (myelin PNS), tế bào vệ bọc hạch (satellite cells) trong ganglia. - Bảo vệ: không có hộp xương, màng não; các dây thần kinh được bọc bởi mô liên kết bên ngoài (epineurium, perineurium, endoneurium). 2. CHỨC NĂNG A. Hệ thần kinh trung ương - Tiếp nhận và xử lý thông tin cảm giác từ ngoại biên (qua tủy sống, não) - Phân tích, tổng hợp, đưa ra quyết định (vận động, tư duy, trí nhớ, nhân thức, cảm xúc) - Điều khiển tự động các phản xạ (phản xạ tủy, phản xạ trung ương) - Điều hoà các chức năng sống cơ bản (hô hấp, tuần hoàn, thân nhiệt, nội tiết qua vùng dưới đồi) B. Hệ thần kinh ngoại biên - Dẫn truyền xung thần kinh: • Hướng tâm (cảm giác) từ thụ thể (da, cơ, nội tạng…) tới HTKTW • Li tâm (vận động) từ HTKTW tới cơ vân, cơ trơn, cơ tim, tuyến… - Phân nhánh thành hai hệ con: • Somatic (thân – vận động chủ ý): điều khiển cơ vân, nhận cảm giác bên ngoài • Autonomic (thực vật – vận động tự động): chia thành giao cảm (sympathetic) và phó giao cảm (parasympathetic) điều hoà hoạt động nội tạng Tóm lại, HTKTW đóng vai trò “đầu não” tiếp nhận – xử lý – ra lệnh, trong khi HTKNP là đường truyền hai chiều đưa tín hiệu đến và đưa lệnh về, đồng thời trực tiếp chi phối cảm giác và vận động ở khắp cơ thể.