Nguyễn Trung Thành là một trong những nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Ông có nhiều tác phẩm đặc sắc viết về Tây Nguyên, trong đó có truyện ngắn "Rừng xà nu". Truyện ngắn này đã khắc họa thành công hình tượng cây xà nu - một loài cây tiêu biểu cho mảnh đất Tây Nguyên.
Hình tượng cây xà nu được tác giả Nguyễn Trung Thành xây dựng dựa trên những hiểu biết thực tế về loài cây này. Cây xà nu là một loại cây thân gỗ, mọc thẳng đứng, có nhiều nhựa. Loài cây này thường xuất hiện ở núi rừng Tây Nguyên. Trong tác phẩm, hình ảnh cây xà nu được tác giả nhắc đến với tần suất cao. Mở đầu truyện ngắn là hình ảnh "cả rừng xà nu hàng vạn cây", "ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng". Đến cuối truyện, nhà văn lại khéo léo đưa hình ảnh này vào: "đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời". Ngoài ra, cây xà nu còn gắn liền với cuộc sống hằng ngày của người dân làng Xô Man. Lửa xà nu được nhóm lên trong mỗi bếp, nhựa xà nu được dùng để đốt tay, soi đường. Có thể thấy, xà nu là một phần không thể thiếu của thiên nhiên và con người Tây Nguyên.
Bên cạnh ý nghĩa tả thực, cây xà nu còn mang ý nghĩa biểu tượng. Trước hết, xà nu là biểu tượng cho số phận và phẩm chất của người dân Tây Nguyên. Giống như xà nu ham ánh sáng mặt trời, hít thở gió ngàn, người dân Tây Nguyên luôn hướng đến sự tự do, họ sẵn sàng chiến đấu để giành lại độc lập, tự do cho quê hương, bất chấp mọi hi sinh, gian khổ. Giống như cây xà nu vươn mình đón nắng, người Tây Nguyên vẫn luôn kiên cường, dũng cảm, không chịu khuất phục trước kẻ thù. Đồng thời, xà nu còn là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên. Dù thời tiết khắc nghiệt, dù phải hứng chịu đạn bom, xà nu vẫn vươn mình hiên ngang, vẫn cung cấp bóng mát cho con người. Người Tây Nguyên cũng vậy, họ vẫn luôn bám đất, bám làng, quyết tâm chiến đấu đến cùng với kẻ thù.
Để làm nổi bật hình tượng cây xà nu, tác giả Nguyễn Trung Thành đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc. Trước hết, nhà văn đã kết hợp linh hoạt các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa. Ví dụ như: "cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương, có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão"; "một vết thương, cứ loét mãi ra, năm mười hôm sau thì cây chết". Những biện pháp này đã giúp cho hình ảnh cây xà nu trở nên sinh động, gợi cảm hơn. Bên cạnh đó, nhà văn còn sử dụng giọng văn tha thiết, trìu mến khi miêu tả cây xà nu. Điều này thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng của tác giả dành cho loài cây này.
Như vậy, hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc. Hình tượng này đã góp phần làm nên thành công cho tác phẩm, đồng thời thể hiện tài năng của nhà văn trong việc xây dựng hình tượng nghệ thuật.