1. Khi chạy bộ hoặc chơi thể thao, em thường thở gấp hơn bình thường. Hiện tượng này liên quan trực tiếp đến hoạt động phối hợp của hai hệ cơ quan chính:
• Hệ hô hấp
– Phổi (hai lá phổi, phế nang) nơi trao đổi khí O₂ và CO₂.
– Cơ hoành và các cơ gian sườn tham gia co – giãn lồng ngực để hít vào – thở ra nhiều hơn.
– Đường hô hấp (mũi, họng, thanh quản, khí quản, phế quản) dẫn không khí vào – ra phổi nhanh hơn.
• Hệ tuần hoàn
– Tim: đập nhanh và mạnh hơn, tăng lưu lượng máu giàu O₂ đến cơ bắp và các cơ quan.
– Mạch máu: các mạch ngoại biên giãn ra để máu lưu thông tốt hơn, thải CO₂ và đưa O₂ đến đúng chỗ cần.
Khi vận động mạnh, tế bào cơ sinh ra nhiều CO₂ và tiêu hao nhiều O₂, nên cơ thể phải tăng tần số hô hấp và nhịp tim để đáp ứng nhu cầu trao đổi khí và vận chuyển chất dinh dưỡng.
2. Ngồi sai tư thế quá lâu trong giờ học sẽ ảnh hưởng không tốt đến hệ vận động như sau:
• Gây biến dạng cột sống: dễ dẫn đến cong vẹo (gù, vẹo, ưỡn quá mức), thoái hóa đốt sống sớm.
• Căng cơ và mỏi cơ: cơ lưng, cổ, vai thường xuyên phải gồng, gây mỏi, đau nhức.
• Giảm khả năng hoạt động của khớp: khớp hông, khớp gối, khớp cổ dễ bị cứng, giảm tầm vận động.
• Ảnh hưởng xương chậu và khung xương: lâu dài có thể làm sai lệch khung xương chậu, gây đau thắt lưng mạn tính.
Biện pháp phòng tránh
1. Chỉnh bàn ghế cho phù hợp:
– Ghế có tựa lưng, độ cao sao cho chân vuông góc 90° với mặt sàn, mông sát vào thành ghế.
– Mặt bàn ngang tầm ngực, cẳng tay đặt thoải mái, vai thả lỏng.
2. Luôn giữ cột sống thẳng, mắt song song hoặc hơi hướng xuống trang vở.
3. Thường xuyên thay đổi tư thế sau 20–30 phút: đứng dậy vươn vai, đi lại nhẹ nhàng, gập duỗi cổ, vai, cổ tay.
4. Tập luyện thể dục, thể thao đều đặn: các bài tập kéo giãn cơ lưng, cơ bụng, cơ hông để cải thiện sức mạnh và độ dẻo dai của hệ vận động.
5. Chú ý cân nặng hợp lý và balô gọn nhẹ, không đeo quá nặng một bên vai.