Đọc đoạn thơ: Nếu là con chim, chiếc lá, Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh. Lẽ nào vay mà không có trả Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình? (Một khúc ca, Tố Hữu) Thực hiện yêu cầu: Anh/chị suy...

Đoạn thơ trích trong bài Một khúc ca xuân của nhà thơ Tố Hữu là lời tâm niệm chân thành, gửi gắm tha thiết của nhà thơ tới người đọc. Bằng giọng thơ chân thành, thủ thỉ, nhà thơ đã nêu lên quan niệm sống cao đẹp qua những lời thơ nhẹ nhàng:

Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh.
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.

Tố Hữu là một nhà thơ trữ tình chính trị, thơ ông luôn phản ánh những chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vinh quang của dân tộc. Thơ ông mang đậm bản sắc dân tộc, hấp dẫn người đọc bởi lối tư duy giàu hình ảnh của người dân xứ Huế. Đoạn thơ trên nằm trong bài Một khúc ca xuân, được nhà thơ sáng tác vào tháng 12 năm 1977 - khi đất nước mới thống nhất và trong giai đoạn đầu của công cuộc xây dựng cuộc sống mới.

Bằng những hình ảnh so sánh cụ thể: con chim, chiếc lá; tác giả đã nêu lên một trách nhiệm, nghĩa vụ thiêng liêng:

Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh.

Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.

Vay và trả, cho và nhận là hoạt động thường xuyên trong xã hội loài người. Vay và trả, cho và nhận là một thứ ngôn ngữ quen thuộc trong đời sống. Trong phạm vi bài thơ này, có thể hiểu: vay và trả là quan niệm mượn cái của người khác để sử dụng, hứa chắc chắn rằng sẽ hoàn trả đủ cả gốc lẫn lãi vào một thời gian nhất định. Cho là trao tặng vật phẩm cho người khác mà không đòi hỏi phải hoàn trả. Nhận là lấy về một vật đã mất, đã đánh rơi hay chưa hoàn thành bổn phận hoàn trả của mình. Nhận là hành động lấy về một vật gì đó thuộc quyền sở hữu của mình. Cho và nhận là hai khái niệm trái ngược nhau.

Trong đoạn thơ này, tác giả đã mượn hình ảnh của thiên nhiên để nói lên quan điểm sống cao đẹp của mình. Đó là quan điểm sống cống hiến hết mình, sống cho đi mà không đòi hỏi nhận lại. Đây là một quan điểm sống rất cao đẹp, thể hiện một tấm lòng nhân ái bao la.

Quan niệm sống ấy thật cao đẹp và mang một tinh thần nhân văn sâu sắc. Bởi vì chính thái độ sống cao đẹp này đã giúp cho mỗi cá nhân ngày càng hoàn thiện nhân cách, được mọi người kính trọng, yêu mến. Đồng thời nó còn là động lực to lớn thúc đẩy xã hội phát triển mạnh mẽ. Minh chứng rõ ràng nhất cho lối sống này là tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Người đã hiến trọn cuộc đời cho sự nghiệp cứu nước, vì độc lập, tự do của dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Hay nhà khoa học nữ gốc Ba Lan lừng danh Marie Curie từng nhận được bảy giải thưởng về hóa học và sự phóng xạ. Có thể nói những thành tựu khoa học của bà đã góp phần cứu nhân loại khỏi chiến tranh hạt nhân. Tuy nhiên, bên cạnh những tấm gương đáng tự hào đó, vẫn có những kẻ sống ích kỉ, nhỏ nhen, chỉ muốn vơ vét cho riêng mình. Những người như thế thật đáng chê trách.

Như vậy, đoạn thơ tuy ngắn gọn nhưng đã thể hiện quan niệm sống cao đẹp của nhà thơ Tố Hữu. Qua đó, nhà thơ muốn gửi gắm tới thế hệ trẻ bài học về lối sống: Hãy biết cống hiến cho cuộc đời thay vì chỉ biết nhận lấy. Là một học sinh trước hết chúng ta phải biết nghe lời ông bà cha mẹ, lễ phép với thầy cô. Ông cha ta vẫn có câu "Học ăn, học nói, học gói, học mở", vì vậy ta phải học tập thật chăm chỉ để trở thành người có ích cho xã hội. Đồng thời, chúng ta phải biết giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn hơn mình bằng những hành động thiết thực, không nên giúp một cách vô điều kiện. Bên cạnh đó, chúng ta phải kiên quyết chống lại những thói hư tật xấu như: lười biếng, trốn tránh nghĩa vụ, tham lam, ích kỷ, dối trá, tham nhũng...

Có thể khẳng định rằng, đoạn thơ tuy ngắn gọn nhưng đã thể hiện quan niệm sống cao đẹp của nhà thơ Tố Hữu. Đó là lối sống cống hiến hết mình, sống cho đi mà không đòi hỏi nhận lại. Lối sống này thật cao đẹp và mang một tinh thần nhân văn sâu sắc.