Vợ Nhặt và Vợ Chồng A Phủ là hai tác phẩm tiêu biểu cho nền văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975. Cả hai đều phản ánh cuộc sống khó khăn, bất công của người nông dân trong xã hội cũ. Tuy nhiên, mỗi tác phẩm lại có những nét riêng biệt về nội dung và nghệ thuật thể hiện.
Về nội dung, cả hai tác phẩm đều tập trung vào việc miêu tả cuộc sống khốn khổ của người nông dân dưới chế độ phong kiến. Trong "Vợ Nhặt", Kim Lân đã khắc họa hình ảnh người phụ nữ nông thôn nghèo khổ, bị đẩy vào tình thế phải đi làm thuê để kiếm sống. Cô gái này không chỉ phải chịu đựng sự đói khát, mà còn phải đối mặt với sự khinh thường, coi thường từ phía gia đình chồng. Còn trong "Vợ Chồng A Phủ", Tô Hoài đã tái hiện chân thực cuộc sống nô lệ của người dân tộc thiểu số dưới ách thống trị của thực dân Pháp. Nhân vật Mị và A Phủ là những con người bị bóc lột sức lao động, bị đánh đập tàn nhẫn, nhưng vẫn giữ được tinh thần đấu tranh, kiên cường.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm chung đó, hai tác phẩm cũng có những nét riêng biệt về chủ đề. Trong "Vợ Nhặt", Kim Lân tập trung khai thác vấn đề nạn đói năm 1945, qua đó thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ của người dân. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc để tạo nên bức tranh chân thực về cuộc sống khốn khó của người nông dân. Ngược lại, trong "Vợ Chồng A Phủ", Tô Hoài lại tập trung vào việc tố cáo tội ác của chế độ phong kiến, đặc biệt là sự áp bức, bóc lột của bọn chúa đất đối với người dân tộc thiểu số. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm để tạo nên bức tranh sinh động về cuộc sống nô lệ của nhân vật Mị và A Phủ.
Về nghệ thuật, cả hai tác phẩm đều sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, phù hợp với đề tài và bối cảnh lịch sử. Trong "Vợ Nhặt", Kim Lân đã sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận với nội dung tác phẩm. Còn trong "Vợ Chồng A Phủ", Tô Hoài đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm, tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao. Bên cạnh đó, hai tác phẩm cũng có những nét riêng biệt về cách xây dựng nhân vật. Trong "Vợ Nhặt", Kim Lân đã xây dựng nhân vật cô gái nông thôn bằng những chi tiết nhỏ nhặt, nhưng lại rất chân thực và sinh động. Còn trong "Vợ Chồng A Phủ", Tô Hoài đã xây dựng nhân vật Mị và A Phủ bằng những chi tiết điển hình, nhằm thể hiện rõ nét tính cách và tâm lý của họ.
Tóm lại, "Vợ Nhặt" và "Vợ Chồng A Phủ" là hai tác phẩm tiêu biểu cho nền văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975. Mỗi tác phẩm đều có những nét riêng biệt về nội dung và nghệ thuật thể hiện, nhưng đều chung mục đích là phản ánh cuộc sống khốn khổ của người nông dân trong xã hội cũ.