phân tích nghệ thuật xây dưng tình huống truyện trong truyện ngắn vợ nhặt của tác giả kim lân

Kim Lân được mệnh danh là nhà văn của nông thôn, của người dân quê Việt Nam. Với vốn am hiểu sâu sắc về phong tục và đời sống sinh hoạt của làng quê, ông luôn tạo được ấn tượng rất riêng trong các tác phẩm của mình. Truyện ngắn Vợ nhặt là một ví dụ tiêu biểu cho đặc trưng phong cách đó.

Đọc Vợ nhặt, ta thấy cái độc đáo, hấp dẫn nhất ở truyện ngắn này là tình huống truyện. Xây dựng được một tình huống truyện độc đáo, nhà văn đã đặt nhân vật vào đó để khám phá, phát hiện, soi chiếu nhân vật. Tình huống truyện đóng vai trò rất quan trọng trong việc thể hiện số phận nhân vật, chủ đề tác phẩm. Vì vậy, có thể khẳng định, tình huống truyện Vợ nhặt là tình huống bất thường, chứa đựng kịch tính cao và gây nhiều ám ảnh.

Trước hết, tình huống truyện là tình huống gì? Tình huống truyện hay còn gọi là tình huống truyện là hoàn cảnh riêng được tạo nên bởi một sự kiện đặc biệt khiến tại đó cuộc sống hiện lên đậm đặc nhất và mang tính biểu đại cho tư tưởng chủ đề mà nhà văn muốn gửi gắm. Có thể nói, tình huống truyện chính là chất xúc tác phục vụ mạnh mẽ cho quá trình khám phá chân lí, phát hiện sự thật ở mỗi nhân vật cũng như làm nổi bật chủ đề truyện ngắn.

Trong Vợ nhặt, tình huống truyện nằm ngay ở nhan đề của tác phẩm. Đó là tình huống một anh cu Tràng nghèo khổ xấu trai, ế vợ đang đứng ngấp nghé bên bờ vực của cái chết do đói khát ấy vậy mà bỗng nhiên anh có vợ. Đây quả là một tình huống rất lạ, bất ngờ và éo le. Cả xóm ngụ cư ngạc nhiên, tò mò "người trong xóm lạ lắm, họ đứng cả trong ngưỡng cửa nhìn ra bàn tán". Ngay cả mẹ già của Tràng cũng lấy làm ngạc nhiên "sa sẩm đứng sững lại trên sân, bà lão lặng lẽ không biết nói gì". Thậm chí hắn còn chợt nghĩ "thóc gạo này đến cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng".

Nhưng rồi, dường như tất cả mọi người đều chấp nhận tình huống ấy bằng tâm lí "may ra mà qua khỏi được cái đoạn này". Bởi ai cũng mong tình huống ấy sẽ mở ra một trang mới trong cuộc đời nhiều tăm tối của họ. Và sau đó, đúng như bà cụ Tứ đã nói "có gặp hoàn cảnh khốn khó này người ta mới lấy đến con mình", mọi người dần thấu hiểu nhau hơn, thương nhau hơn. Tình huống nhặt vợ ấy đã giúp Tràng trở thành một người đàn ông trưởng thành, có trách nhiệm hơn. Hắn thấy hắn nên người hơn. Hắn nghĩ tới những dự định tương lai "trọng một buổi sáng hắn đã ngờ ngợ như đã bắt đầu đâm hiểu, thì ra hắn có một gia đình. Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa che nắng". Một kẻ như Tràng mà nay dám ước mơ tới hạnh phúc. Đó là một giấc mơ lãng mạn nhưng rất đỗi bình dị, chân thành.

Không dừng lại ở đó, tình huống còn mang ý nghĩa tố cáo tội ác của bọn thực dân Pháp, phát xít Nhật. Chúng đã đẩy nhân dân ta vào thảm họa đói nghèo, lầm than. Chính chúng đã làm cho bà cụ Tứ trở thành người mẹ già "húng hắng ho". Cũng chính chúng đã biến anh cu Tràng thành một người "khổ sở vì đói rách". Và cũng chính chúng đã đẩy thị trở thành kiếp người "ngồi vêu mặt ra chờ đợi".

Như vậy, tình huống truyện Vợ nhặt mang rất nhiều ý nghĩa nhân đạo và giá trị hiện thực sâu sắc. Qua đó, nhà văn đã khắc hoạ rõ nét tâm lí nhân vật, thể hiện được những vẻ đẹp đáng quý của con người trong cái khó khăn của hoàn cảnh. Đồng thời, lên án tội ác tày trời của bọn thực dân Pháp, phát xít Nhật.

Với tài năng của mình, Kim Lân đã xây dựng được một tình huống truyện rất độc đáo. Nó đã góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm, đồng thời thể hiện được tài năng cũng như tấm lòng nhân đạo của nhà văn.
<>