Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn hiện đại Việt Nam. Ông có sở trường viết về nông thôn và người nông dân. Truyện ngắn Vợ nhặt là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Kim Lân. Tác phẩm không chỉ thành công về mặt nội dung mà còn cả về nghệ thuật.
Tác giả Kim Lân tên thật là Nguyễn Văn Tài (1/8/1920 - 20/7/2007). Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông chỉ học hết tiểu học rồi đi làm kiếm sống. Năm 1944, Kim Lân tham gia Hội văn hoá cứu quốc, sau đó liên tục hoạt động phục vụ kháng chiến và hoạt động cách mạng. Ông đã thể hiện xuất sắc những chủ đề về nông thôn và người nông dân Việt Nam. Kim Lân được dư luận chú ý nhiều nhất khi truyện ngắn Làng được đăng trên tạp chí Văn nghệ năm 1948. Sau đó, ông tiếp tục được biết đến với các tác phẩm có đề tài chính là người nông dân Việt Nam như Vợ nhặt, Con chó xấu xí,...
Năm 2001, Kim Lân được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cùng với 36 tác giả khác. Một số tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm Nên vợ nên chồng, Con mã mái, Chó săn, Đôi chim thành, Anh chàng hiệp sĩ gỗ,...
Bối cảnh của truyện ngắn Vợ nhặt là nạn đói khủng khiếp năm 1945. Cái đói đã khiến con người mất đi phẩm giá, chỉ vì một miếng ăn, họ sẵn sàng bỏ qua lòng tự trọng để tồn tại. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khốn cùng ấy, ta vẫn thấy ánh lên những phẩm chất tốt đẹp của con người. Đó là tình thương, là sự cưu mang lẫn nhau.
Nhân vật chính của tác phẩm là anh cu Tràng, một người đàn ông nghèo khổ, xấu xí, ế vợ. Tràng sống cùng mẹ trong căn nhà tồi tàn, lụp xụp ở xóm ngụ cư. Cuộc sống vốn đã cơ cực lại càng thêm túng quẫn bởi cái đói hoành hành. Giữa lúc đó, Tràng lại dắt về một người phụ nữ lạ mặt. Bà cụ Tứ - mẹ Tràng dù rất ngạc nhiên nhưng cuối cùng cũng hiểu ra câu chuyện. Bà đón nhận nàng dâu mới bằng tất cả tình thương của một người mẹ. Và rồi hạnh phúc đến với họ khi bữa cơm thảm hại đêm sao hôm trước đã được thay thế bằng nồi cháo cám ngọt ngào tình người. Nhưng niềm vui chưa trọn vẹn thì nỗi lo đã ập đến. Tràng cảm thấy sợ hãi, bế tắc trước viễn cảnh một ngày mai tăm tối. Còn bà cụ Tứ, người mẹ già khốn khổ và tội nghiệp ấy vẫn đang trĩu nặng những nỗi lo âu. Liệu những con người này sẽ vượt qua như thế nào?
Với ngòi bút tài hoa cùng khả năng xây dựng nhân vật xuất sắc, Kim Lân đã khắc hoạ thành công những nhân vật trong tác phẩm. Họ đều là những con người lao động hiền lành, chất phác, giàu tình thương. Dù trong hoàn cảnh khó khăn, họ vẫn luôn lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng.
Về nghệ thuật, tác phẩm có cốt truyện đơn giản nhưng hấp dẫn, ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng giàu cảm xúc. Đặc biệt, Kim Lân đã thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật, giúp người đọc thấu hiểu và đồng cảm với họ.
Tóm lại, Vợ nhặt là một tác phẩm xuất sắc của Kim Lân. Tác phẩm không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống của người nông dân Việt Nam trong nạn đói 1945 mà còn ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của họ. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện tài năng của Kim Lân trong việc khắc hoạ cuộc sống và con người nông thôn Việt Nam.