viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ song thất lục bát)hai chữ nước nhà của tác giả Trần Tuấn Khải

Thể thơ song thất lục bát với đặc trưng là sự phối hợp giữa những câu bảy chữ và cặp câu sáu - tám đã được rất nhiều thi sĩ lựa chọn để viết nên những kiệt tác văn chương bất hủ. Một trong số đó có thể kể đến bài thơ Hai chữ nước nhà của Á Nam Trần Tuấn Khải. Tác phẩm đã đi vào tiềm thức bao thế hệ bằng giai điệu trữ tình, da diết, bằng ngôn từ bác học giàu sức gợi. Qua cuộc chia tay lưu luyến giữa cha con Phi Khanh - Nguyễn Trãi, tác giả gửi gắm lòng yêu nước, căm thù giặc sâu sắc đến cháy bỏng.

Bài thơ mở màn bằng khung cảnh biên cương heo hút, ảm đạm:

Chốn ải Bắc mây sầu ảm đạm,
Cõi giời nam gió thảm đìu hiu,
Bốn bề hổ thét chim kêu,
Đoái nom phong cảnh như khêu bất bình.
Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước,
Chút thân tàn lần bước dặm khơi,
Trông con tầm tã châu rơi,
Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyên.

Trong không gian u ám, nặng nề, đầy chết chóc, hai cha con Nguyễn Phi Khanh và Nguyễn Trãi đành chấp nhận thực tế đau khổ là phải xa nhau. Người cha bệnh tật bị giải sang Tàu, còn người con mang trong lòng nhiệt huyết dâng tràn lại đang harus ở lại để chờ cơ hội. Cảnh chia ly diễn ra trong nước mắt, chỉ biết gửi gắm niềm hi vọng qua những lời khuyên răn, dặn dò.

Phi Khanh và Nguyễn Trãi là hai nhân vật lịch sử nổi tiếng của nước ta, thế nhưng trong giây phút đau thương ấy, họ chỉ như triệu triệu người con đất Việt khác trên hành trình đi tìm độc lập tự do cho Tổ quốc. Hình ảnh người cha già "bất lực nhìn con" hay "người con ôm cha khóc rưng rức" đều khiến người đọc xúc động, xót xa. Bằng cách sử dụng những hình ảnh ước lệ, tác giả đã góp phần tô đậm nỗi buồn chia cắt, nỗi lo lắng khôn nguôi của người cha.

Lời dặn dò của Phi Khanh dành cho con trai cũng chính là tiếng nói sâu thẳm từ trong trái tim tác giả:

Giữ hòa khí trăm nhà, tính kế dài lâu
Trăm thân cùng chịu một đau
Cay đắng vì nợ nước chưa xong.

Ông mượn lời nhân vật lịch sử để bộc bạch tấm lòng của mình, đó là khát khao đoàn kết muôn dân để chống giặc ngoại xâm, là quyết tâm giành lại "hòa khí trăm nhà", giành lại chủ quyền non sông. Ông cũng nhấn mạnh rằng con đường đấu tranh sẽ vô cùng khó khăn, gian khổ, thậm chí phải hy sinh cả tính mạng, nhưng tuyệt đối không vì thế mà nản chí, lùi bước.

Sau lời dặn dò của người cha, tác giả bắt đầu kể lại lịch sử bi thương của nước nhà:

Nhớ khi trước bước lững thững
Mấy lần qua cửa Khổng sân trường
Bây giờ sương sa gió thổi
Đau lòng nhức óc, chốc đà mười mấy năm trời.

Ở đây, tác giả vận dụng triệt để bút pháp tự sự, nhằm tái hiện quãng thời gian hơn hai mươi năm, từ khi khởi nghĩa Bãi Sậy của Đinh Công Tráng thất bại cho đến phong trào nông dân Yên Thế của Hoàng Hoa Thám thất bại. Trong khoảng thời gian ấy, biết bao nhiêu nhân tài đã ngã xuống, bao nhiêu cuộc khởi nghĩa đã thất bại. Nỗi đau mất nước, mất ngôi mãi mãi còn đó, "tan bọt nước" chẳng thể nào "nhuốm son gấm".

Để tăng thêm sức mạnh biểu cảm, tác giả sử dụng hàng loạt các điển tích, điển cố như "Ngọn cờ độc lập máu đào còn dây", "Tiếng sóng biển Đông dạt dào kêu hét"... Giọng điệu thống thiết, ai oán càng làm cho lời thơ thêm phần não nề, thê lương.

Người cha già tiếp tục cất lên tiếng lòng tha thiết:
Cha xót phận tuổi già,
Lỡ sa cơ cùng đường,
Thân lươn ao rười
Uống nước giếng càng cay đắng lòng.
Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyên.

Dù yếu ớt, không còn khả năng phản kháng nhưng Phi Khanh vẫn "ghét thói mọi như nhà hán ghét xương". Ông căm thù lũ cướp nước, lũ vong quốc. Và hơn hết, ông đặt trọn niềm tin vào người con trai, mong con "gắng gỏi" san sẻ gánh nặng cứu nước, cứu nòi.

Nguyễn Trãi đã không phụ sự kỳ vọng của cha, dù cuối cùng ông cũng phải chịu cái án oan giết vua Lệ Chi Viên, nhưng tên tuổi của ông vẫn sáng mãi trong lòng bao thế hệ với tấm lòng yêu nước, thương dân cao đẹp.

Qua cuộc chia tay đầy nước mắt của hai cha con Phi Khanh - Nguyễn Trãi, tác giả gửi gắm lòng yêu nước, căm thù giặc sâu sắc đến cháy bỏng. Nghệ thuật song thất lục bát được vận dụng tài tình, giúp tác giả thể hiện tốt cung bậc cảm xúc của nhân vật, truyền tải thành công thông điệp ý nghĩa. Dù thời gian có trôi qua, bài thơ vẫn luôn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp ban sơ của nó, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bao thế hệ người Việt.