Bài thơ "Gió lạnh chiều đông" của Huy Cận là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ trữ tình, sâu lắng của ông. Bài thơ được sáng tác vào năm 1940, in trong tập Lửa thiêng, phản ánh tâm trạng buồn man mác, cô đơn của tác giả trước cảnh vật thiên nhiên mùa đông.
Mở đầu bài thơ, Huy Cận đã vẽ nên một bức tranh mùa đông ảm đạm, lạnh lẽo:
> "Bầu trời trắng đục, lá vàng rơi
> Rét mướt thổi qua, lòng ai se sắt."
Hình ảnh bầu trời trắng đục, lá vàng rơi gợi lên một khung cảnh mùa đông buồn bã, u ám. Cái rét mướt thổi qua khiến lòng người se sắt, tê tái. Từ láy "se sắt" được sử dụng rất tinh tế, gợi tả cảm giác co rút, đau đớn trong lòng người.
Khổ thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục khắc họa khung cảnh mùa đông qua những hình ảnh cụ thể:
> "Ngoài đường vắng teo, mưa bụi bay
> Quán tranh xơ xác, mái rạ xiêu xiêu
> Gió lạnh thổi qua, hơi ấm tan dần
> Chỉ còn lại đây, chút nắng vàng phai."
Những hình ảnh "đường vắng teo", "quán tranh xơ xác", "mái rạ xiêu xiêu" gợi lên một không gian vắng lặng, tiêu điều. Mưa bụi bay lất phất càng làm tăng thêm vẻ ảm đạm, u sầu. Hình ảnh "gió lạnh thổi qua, hơi ấm tan dần" thể hiện sự tàn phai, lụi tàn của mùa đông.
Trong khổ thơ cuối cùng, tác giả bộc lộ tâm trạng của mình:
> "Chiều đông lạnh lẽo, lòng ta cũng lạnh
> Nhớ thương ai, nhớ thương ai?
> Lòng ta như tuyết rơi trên cành đào
> Trắng xóa cả một vùng trời rộng lớn."
Tâm trạng của tác giả được thể hiện qua những câu thơ đầy day dứt, tiếc nuối. Nỗi nhớ thương da diết, mênh mang khiến lòng người như tuyết rơi trên cành đào, trắng xóa cả một vùng trời rộng lớn.
Bài thơ "Gió lạnh chiều đông" của Huy Cận là một bài thơ hay, giàu chất trữ tình. Qua những hình ảnh giản dị, mộc mạc, tác giả đã thể hiện được nỗi buồn man mác, cô đơn của mình trước cảnh vật thiên nhiên mùa đông. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả.