PHẦN I. ĐỌC HIỂU (5,0 điểm) Đọc đoạn trích sau: MẸ […] Những dòng sông trôi đi có trở lại bao giờ? Con hốt hoảng trước thời gian khắc nghiệt Chạy điên cuồng qua tuổi mẹ già nua Mỗi ngày qua con lại th...

i:
câu 1. Thể thơ của đoạn trích là thơ tự do. Dấu hiệu nhận biết thể thơ này nằm ở việc không tuân thủ quy tắc cố định về độ dài câu, vần điệu hay nhịp điệu. Các câu thơ trong đoạn trích có độ dài khác nhau, tạo nên sự linh hoạt và tự do trong cách diễn đạt ý tưởng.

Phản ánh:

Bài tập này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng phân tích và nhận diện thể thơ dựa vào đặc trưng ngôn ngữ và cấu trúc của từng loại thơ. Việc sử dụng phương pháp tiếp cận thay thế giúp học sinh hiểu rõ hơn về bản chất của thể thơ tự do và khả năng ứng dụng kiến thức vào các trường hợp cụ thể. Bài tập mở rộng khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức đã học vào việc phân tích các tác phẩm văn học khác, từ đó nâng cao khả năng đọc hiểu và phân tích văn bản.

câu 2. - Hai chi tiết thể hiện sự vô tâm, thờ ơ của nhân vật trữ tình đối với mẹ:
+ "ta làm thơ cho đời và biết bao người con gái"
+ "có những bàn chân đã dẫm xuống trái tim ta độc ác mà vẫn cứ đêm về thao thức làm thơ".

câu 3. Đoạn thơ sử dụng biện pháp tu từ tương phản giữa hai vế câu "Con mỗi ngày một lớn lên" và "Mẹ mỗi ngày thêm già cỗi". Sự tương phản này tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt:

* Tăng cường tính biểu cảm: Nhấn mạnh sự đối lập giữa sự phát triển, trưởng thành của con cái và sự già yếu, hao mòn của cha mẹ. Hình ảnh "con mỗi ngày một lớn lên" thể hiện sức sống mãnh liệt, tiềm năng phát triển vô hạn của thế hệ trẻ. Ngược lại, "mẹ mỗi ngày thêm già cỗi" lại gợi lên nỗi buồn, sự tiếc nuối về thời gian trôi nhanh, tuổi xuân ngắn ngủi của người mẹ.
* Gợi suy ngẫm về giá trị cuộc sống: Câu thơ khiến người đọc phải suy ngẫm về trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ. Con cái cần trân trọng, yêu thương và chăm sóc cha mẹ khi còn có thể, bởi thời gian luôn chảy trôi, không chờ đợi ai.
* Tạo ấn tượng sâu sắc: Biện pháp tương phản giúp câu thơ trở nên ấn tượng hơn, dễ dàng ghi nhớ trong lòng người đọc. Nó khơi gợi những cảm xúc sâu lắng, khiến người đọc đồng cảm và suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng.

Bên cạnh đó, việc sử dụng phép so sánh "cuộc hành trình thầm lặng phía hoàng hôn" cũng góp phần tăng cường hiệu quả nghệ thuật của đoạn thơ. Phép so sánh này ẩn dụ cho cuộc đời của người mẹ, đầy vất vả, hy sinh nhưng cũng rất đẹp đẽ, cao quý. Nó khẳng định vai trò quan trọng của người mẹ trong gia đình và xã hội.

câu 4. - Ý nghĩa của hai câu thơ "Khi gai đời đâm ứa máu bàn chân mấy kẻ đi qua" là:
+ Hình ảnh ẩn dụ "gai đời" thể hiện những khó khăn, thử thách, chông gai mà con người phải trải qua trong cuộc sống.
+ "Mấy kẻ đi qua" chỉ những người yếu đuối, dễ dàng bỏ cuộc trước những khó khăn, thử thách đó.