2. Bài 14. Khối đại đoàn kết dân tộc Việt Nam trong lịch sử

Trả lời câu hỏi mục 1.a trang 137 SGK Lịch sử 10

1.  Hãy cho biết: Khối đại đoàn kết dân tộc ở Việt Nam được hình thành trên những cơ sở nào và thể hiện ra sao trong các thời kỳ lịch sử?

 Phương pháp giải:

B1: Xem lại nội dung mục 1.a trang 136 SGK Lịch sử 10.

B2: Tìm hiểu qua internet, sách, báo về sự đoàn kết dân tộc trong các thời kỳ lịch sử.

Lời giải chi tiết:

- Cơ sở hình thành:

+ Yêu cầu từ trị thủy để phục vụ nông nghiệp.

+ Chống giặc ngoại xâm.

- Thể hiện qua các thời kỳ lịch sử:

- Từ thời Văn Lang - Âu Lạc sang giai đoạn Đại Việt và đến thời đại ngày nay, nhân dân ta luôn đoàn kết cùng nhau trị thủy để phát triển kinh tế.

- Nhân dân ta cùng nhau đứng lên chống lại sự xâm lược của phương Bắc bảo vệ nền độc lập dân tộc. 

- Thời phong kiến, các triều đại phong chức tước, gả công chúa cho thủ lĩnh người dân tộc vùng biên giới

- Năm 1930 Khối đại đoàn kết dân tộc được thể hiện: Mặt trận dân tộc thống nhất 18/11/1930 nay là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. 

2. Nêu nhận xét về sự hình thành và phát triển khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam. 

Phương pháp giải:

Xem lại nội dung mục 1.a trang 136 SGK Lịch sử 10, từ đó rút ra nhận xét về sự hình thành và phát triển khối đại đoàn kết.

Lời giải chi tiết:

Khối đại đoàn kết dân tộc Việt Nam có truyền thống lâu đời (nhà nước Văn Lang - Âu Lạc), phát triển qua hoạt động sống hằng ngày và các cuộc chiến tranh bảo vệ tổ quốc . 

Việc trồng lúa nước yêu cầu nhân dân ta lại cùng nhau “chung lưng đấu cật” xây dựng thủy lợi và đê điều từ đó hình thành tinh thần đoàn kết trong nhân dân.

Trước sự đe dọa từ thế lực bên ngoài, nhân dân ta cùng nhau đoàn kết đứng lên chống xâm lược, bảo vệ nền độc lập dân tộc..

Trả lời câu hỏi mục 1.b trang 138 SGK Lịch sử 10

Em hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi của các cuộc đấu tranh giành độc lập trong lịch sử dân tộc. Qua đó phân tích vai trò và tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử dựng nước và giữ nước của Việt Nam

Phương pháp giải:

B1: Tìm hiểu thông tin qua Internet, sách, báo…

B2: Chỉ ra nguyên nhân thắng lợi của các cuộc đấu tranh trong lịch sử.

B3: Phân tích vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc.

Lời giải chi tiết:

- Nguyên nhân thắng lợi của các cuộc đấu tranh trong lịch sử dân tộc ta chủ yếu do sự đoàn kết một lòng chống lại kẻ thù của dân tộc ta.

- Khi có giặc ngoại xâm, khối đại đoàn kết là nhân tố quan trọng, quyết định sự thành công của cuộc đấu tranh.

Trả lời câu hỏi mục 1.c trang 139 SGK Lịch sử 10

Quan sát Hình 2, kết hợp liên hệ thực tế, em hãy nêu vai trò, tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong cuộc sống hiện nay. Kể thêm một số ví dụ mà em biết.

Phương pháp giải:

B1: Quan sát thông tin mục 1.c trang 139 SGK Lịch sử 10 và thực tế.

B2: Chỉ ra vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc. 

Lời giải chi tiết:

Hiện nay, khối đại đoàn kết dân tộc có vai trò lớn: là cơ sở huy động sức mạnh của toàn dân tộc trong việc phát triển kinh tế, văn hóa, giữ gìn hòa bình, ổn định xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, toàn bộ lãnh thổ quốc gia.

Ví dụ: Các hội đồng hương, các hội phụ nữ, các hoạt động ủng hộ đồng bào khó khăn....

Trả lời câu hỏi mục 2.a trang 140 SGK Lịch sử 10

Em hãy xác định những từ ngữ thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc trong các tư liệu 5, 6. Các tư liệu thể hiện gì trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước.

Phương pháp giải:

B1: Xem nội dung tư liệu 5, 6 mục 2.a trang 140 SGK Lịch sử 10.

B2: Xác định từ ngữ và  đánh giá quan điểm của Đảng.

Lời giải chi tiết:

- Các từ ngữ thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc: “Đoàn kết toàn dân”; “dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; nghiêm cấm mọi hành vi kì thị, chia rẽ dân tộc”

- Các tư liệu thể hiện sự phát triển của khối đại đoàn kết dân tộc với ba nguyên tắc: Đoàn kết, bình đẳng, tương trợ nhau cùng phát triển.

Trả lời câu hỏi mục 2.b trang 142 SGK Lịch sử 10

1. Lập bảng tóm tắt một số nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước (về kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng).

Phương pháp giải:

B1: Xem lại nội dung mục 2.b trang 140 SGK Lịch sử 10.

B2: Tóm tắt các nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc.

Lời giải chi tiết:

2. Thông qua sách, báo, truyền hình, internet hoặc quan sát thực tế ở địa phương, em hãy kể tên một số chương trình thể hiện những nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thông tin qua sách, báo, internet.

Lời giải chi tiết:

Một số chương trình cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước: Xây nhà cho người nghèo; Phát triển giáo dục đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch…

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 142 SGK Lịch sử 10

1. Em hãy trình bày quá trình hình thành và phát triển khối đại đoàn kết dân tộc trên trục thời gian.

Phương pháp giải:

B1: Đọc lại mục 1 SGK

B2: Xét trên các giai đoạn: thời Văn Lang- Âu Lạc, thời Bắc thuộc, thời phong kiến, giai đoạn 1945-1975, và hiện nay

Lời giải chi tiết:

Quá trình hình thành và phát triển khối đại đoàn kết dân tộc trên trục thời gian

2. “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết

Thành công, thành công, đại thành công”

(Hồ Chí Minh)

Em hiểu như thế nào về quan điểm trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh? Lấy những dẫn chứng lịch sử để chứng minh cho luận giải của em.  

Phương pháp giải:

Tìm những dẫn chứng lịch sử về đoàn kết dân tộc, sau đó nêu ra ý hiểu của bản thân. 

Lời giải chi tiết:

Ý nghĩa của quan điểm trên: 

- Đoàn kết là sự gắn bó, chúng tay để cùng làm một việc gì đó, đại đoàn kết trước hết là đoàn kết trong Đảng, trong nhân dân, sau là đoàn kết toàn dân và đoàn kết quốc tế.

- Câu nói của Bác đã đưa ra một câu có quan hệ nhân quả giữa đoàn kết và thành công: có đoàn kết thì mới thành công. 

Dẫn chứng: trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, trước lời kêu gọi toàn dân kháng chiến cả Bác cùng với lòng yêu nước, quyết tâm đánh giặc ngoại xâm, quân và dân ta đã anh dũng đứng lên tạo nên những chiến thắng vang rộn năm châu và giành lại nền độc lập, thống nhất đất nước.

Trả lời câu hỏi mục Vận dụng trang 142 SGK Lịch sử 10

1. Hiện nay, trong Di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của Việt Nam được UNESCO ghi danh có nhiều di sản thuộc về cộng đồng các dân tộc thiểu số. Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 15 dòng) giới thiệu về một di sản của cư dân dân tộc thiểu số mà em thích nhất. 

Phương pháp giải:

B1: Nêu cảm nhận của em 

B2: Tìm kiếm thông tin qua sách báo, internet về các di sản của các dân tộc thiểu số: lễ hội Kate, lễ hội lồng tồng, lễ cấp sắc, sử thi Ê Đê, v.v….

Lời giải chi tiết:

Việc UNESCO ghi danh nhiều di sản thuộc về cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Việt Nam làm em thấy tự hào, và có ý thức trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị di sản truyền thống của các dân tộc thiểu số.

Di sản mà em thích đó là Lễ hội Róong Pọoc của người Giáy (Tả Van- Sa Pa):

Lễ hội Roóng Poọc (Xuống đồng) của người Giáy là dịp kết thúc một tháng Tết vui chơi, đồng thời mở đầu cho một chu kỳ sản xuất, một mùa vụ mới. Đây còn là dịp cúng thần cai quản địa bàn (Thổ địa) để cầu cho ngô lúa tốt tươi, chăn nuôi phát triển, xóm làng bình yên, mọi người khỏe mạnh,…

Lễ hội Roóng Poọc của người Giáy (xã Tả Van) phản ánh ước nguyện về một cuộc sống dân an, vật thịnh. Toàn bộ diễn trình nghi lễ và các trò chơi luôn gắn với tín ngưỡng phồn thực, cầu cho vạn vật sinh sôi, nảy nở. Dấu vết cầu mưa cũng phản ánh khá đậm nét trong hội Xuống đồng, như dán giấy màu vàng hình con rồng trên vòng nhật, nguyệt với ý nghĩa đảm bảo cho mưa thuận gió hòa. 

2. Nếu trường em hoặc tổ dân phố/ làng/ bản nơi em sinh sống phát động cuộc thi vẽ tranh hoặc sưu tầm hình ảnh và viết bài tham gia Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc, em sẽ lựa chọn hình ảnh nào? Tại sao?

Phương pháp giải:

Tìm kiếm hình ảnh, tranh, bài viết thông qua sách báo internet.

Lời giải chi tiết:

Nếu trường em hoặc tổ dân phố/ làng/ bản nơi em sinh sống phát động cuộc thi tham gia Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc em sẽ chọn hình ảnh như dưới:

Vì đây là hình ảnh Bác Hồ với đồng bào các dân tộc miền Núi, thể hiện tinh thần đoàn kết, không phân biệt dân tộc, đảng phái.