Bài 19. Quy trình trồng trọt và cơ giới hoá trong trồng trọt

>> Xem chi tiết: Lý thuyết quy trình trồng trọt và cơ giới hoá trong trồng trọt - Công nghệ 10

Mở đầu

Lời giải chi tiết: 

Quy trình trồng trọt là một chuỗi công việc được tiến hành theo một trình tự nhất định khi trồng trọt. 

Các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt:

- Bước 1: Làm đất, bón phân lót

- Bước 2: Gieo hạt, trồng cây con

- Bước 3: Chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh

- Bước 4: Thu hoạch

Một số máy móc được sử dụng trong trồng trọt: máy làm đất, máy cày, máy cấy, máy gặt, máy bay phun thuốc trừ sâu, máy thu hoạch ngô...

Mục đích của sử dụng máy móc trong trồng trọt là: làm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm trồng trọt, hướng tới phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường, giảm thiểu sức lao động cho con người.

Câu hỏi

Quan sát Hình 19.1, kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, em hãy nêu các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt và ý nghĩa của từng bước.

Lời giải chi tiết: 

- Bước 1: Làm đất, bón phân lót: Làm đất để làm cho đất tơi xốp, tăng khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng, diệt cỏ dại và mầm mống sâu bệnh, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng và phát triển tốt. Bón phân vào đất trước khi gieo trồng, để phân có thời gian phân hủy thành các chất tan thì cây mới hấp thụ được. Bón phân lót nhằm cung cấp chất dinh dưỡng cho cây con khi nó mới mọc, mới bén rễ.

- Bước 2: Gieo hạt, trồng cây con

- Bước 3: Chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh: đảm bảo cây trồng sinh trưởng, phát triển khỏe mạnh, năng suất và chất lượng sản phẩm cao.

- Bước 4: Thu hoạch

Kết nối năng lực

Lời giải chi tiết: 

1. Mô tả kĩ thuật làm đất cho một loại cây trồng phổ biến ở địa phương em: cây lúa.

- Cày đất: dùng máy để xới đất lên.

- Bừa đất: dùng máy để đề làm phẳng mặt ruộng

2. Ví dụ: Phương pháp làm đất trồng cây cảnh trong chậu

- Chuẩn bị: đất màu, xơ dừa, trấu, tro, cỏ khô và phân bón.

- Thực hiện: Mỗi loại cây cảnh khác nhau thì tỉ lệ trộn đất trồng cũng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, có 1 tỷ lệ được sử dụng nhiều nhất. Cụ thể, tỷ lệ đất trồng 1:1; tỷ lệ xơ dừa 1/6, tỷ lệ trấu 1/6, tỷ lệ tro 1/6. Sau khi đã phân chia tỷ lệ các thành phần đúng chuẩn thì trộn đều chúng lên với nhau và đem đi trồng cây.

Câu hỏi

Lời giải chi tiết: 

Ví dụ cây cà chua:

Kỹ thuật chăm sóc:

a. Tưới nước:

- Nhu cầu nước tưới của cà chua tùy thuộc vào giai đoạn phát triển của cây. Khi cây ra hoa đậu quả là khi cây cần nhiều nước nhất. Lượng nước tưới cũng nên thay đổi tùy thuộc vào lượng phân bón, mật độ trồng và loại đất. Khi bón nhiều phân đạm và trồng dầy, cần thiết gia tăng lượng nước tưới.

- Sau khi trồng phải tưới nước liên tục trong 1 tuần, mỗi ngày tưới 1 lần vào buổi sáng. Sau khi cây bén rễ thì 2 – 3 ngày tưới 1 lần. Khi cành lá phát triển nhiều thì lượng nước tưới mỗi lần phải được tăng lên. Thời kỳ cà chua ra hoa và quả nhỏ là lúc cây cần nhiều nước nên đất luôn phải được giữ ẩm.

- Hiện nay, việc lắp đặt thi công hệ thống tưới tự động đã trở nên phổ biến trên những loại cây ăn trái và cây công nghiệp khác. Với công nghệ mới này, giúp đất quanh vùng rễ luôn được giữ ẩm, phần gốc cây luôn được sạch và độ ẩm được tăng lên, giãm lượng nước bốc hơi như hệ thống tưới thủ công bằng vòi nước. Nước được tưới đều hơn trên tất cả các luống cà chua. Đó là những gì hệ thống tưới phun mưa ở gốc cây, một hệ thống tưới tự động phù hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của cây cà chua.

b. Vun xới:

- Việc vun xới cà chua cần được tiến hành trước khi cây ra hoa kết quả. Từ lúc trồng đến khi cây được 20 ngày phải vun gốc 2 lần: lần thứ nhất sau khi trồng khoảng 8 – 10 ngày và lần thứ 2 cách lần thứ nhất 1 tuần.

c. Làm giàn:

- Việc làm giàn được tiến hành sau khi cây ra chùm hoa thứ nhất. Mỗi cây cà chua vươn tới đâu thì buộc thân cây vào cọc giàn tới đó.

d. Bấm ngọn và tỉa cành:

- Mục đích bấm ngọn tỉa cành là để tập trung chất dinh dưỡng nuôi quả. Có hai cách bấm ngọn tỉa cành, tùy thuộc vào đặc điểm của từng giống cây thì dùng cách khác nhau.

- Với cà chua sinh trưởng hữu hạn: Tiến hành bấm cành nhưng vẫn để lại một cành từ thân chính dưới nách cọng lá phía dưới chùm hoa thứ nhất. (Tất cả chồi non và cành khỏe cắt hết). Bấm ngọn khi cây đó ra được 4 – 5 chùm quả. Tính từ chùm quả cuối cùng lên chừa lại hai lá, phần ngọn phía trên bấm đi.

- Cà chua sinh trưởng vô hạn có thể để thân chính vươn dài theo cọc giàn.

- Vào cuối thời kỳ sinh trưởng của cây, cà chua có những lá già vàng cần phải tỉa bỏ để làm thoáng ruộng cho cây phát triển tốt.

- Phòng trừ sâu bệnh hại:

Đối với sâu:

Đối với bệnh:

Câu hỏi

Lời giải chi tiết: 

Thu hoạch không đúng lúc sẽ làm giảm chất lượng và sản lượng nông sản.

- Khi thu hoạch quá chín dẫn đến hao hụt vì sản phẩm bị rụng quá nhiều, quả quá chín dễ bị dập, nát...

- Thu hoạch sớm quá thì sản phẩm trồng trọt còn xanh, chất lượng không tốt.

Kết nối năng lực

Lời giải chi tiết: 

- Phương pháp thủ công: Hái, nhổ, đào, cắt.

- Phương pháp cơ giới như: dùng máy thu hoạch.

Câu hỏi

Lời giải chi tiết: 

Một số loại máy móc sử dụng trong làm đất là: máy cày, máy làm đất trồng lúa. máy làm đất trồng hoa màu...

Việc sử dụng máy móc trong làm đất giúp rút ngắn thời gian làm đất, giải phóng sức lao động so với làm thủ công, đặc biệt đối với những cánh đồng lớn mà sức người không thể làm được trong thời gian ngắn.

Kết nối năng lực

Lời giải chi tiết: 

Ví dụ: Tìm hiểu máy cấy lúa

Máy cấy lúa AMS-PT-6300B

Cách hoạt động 

Máy cấy lúa chủ yếu bao gồm ba bộ phận: động cơ, bánh răng truyền lực và thiết bị máy cấy. Thiết bị máy cấy được xem là quan trọng nhất, bao gồm khay mạ và nĩa lấy mạ. Khi đưa máy cấy lúa vào ruộng, cây giống đã được cho lên trên khay mạ. Sau đó, khay mạ chuyển cây giống, nĩa lấy cây giống từ khay và đặt xuống đất.

Tính năng độc đáo 

1. Được trang bị bảng bảo vệ cây giống, có thế đảm bảo cây giống được trồng thẳng hàng, trật tự.

2. Khay đựng cây giống bằng thép không gỉ, tạo độ bền cao.

- Ghế ngồi và bảng điều khiển có thể điều chỉnh giúp vận hành máy thoái mái và dễ dàng hơn.

- Cấu hình động cơ thế hệ mới giúp máy hoạt động hiệu quả và ít tiếng ồn.

3. Máy được lập trình điều chỉnh hàng đáp ứng nhu cầu thực tế.

- Hệ thống di chuyển bằng thủy lực giúp người sử dụng dễ dàng, linh hoạt di chuyển lên xuống, sang trái, sang phải.

- Cánh tay cấy được thiết kế có độ ồn thấp có thế giúp người lái xe kịp thời phán đoán tình trạng cấy.

Ý nghĩa của máy cấy: giúp cắt giảm rất nhiều chi phí nhân công và thời gian gieo trồng cũng như tạo điều kiện tốt cho sự phát triển của cây lúa so với việc cấy lúa bằng tay và gieo sạ. Máy cấy đem đến một cuộc cách mạng trong canh tác lúa và đảm bảo năng suất lúa ổn định hơn.

Câu hỏi

Lời giải chi tiết: 

Người nông dân thay vì phải lội ruộng để phun thuốc, tiếp xúc với hóa chất độc hại. Thì hiện tại vấn đề đó được giải quyết khi phun thuốc trừ sâu bằng máy bay không người lái. Máy bay phun thuốc có thể được thiết lập thông số và nó có thể bay tự động. Mọi thứ trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Bên cạnh việc giúp bảo vệ tối đa sức khỏe cho người đi phun do giảm trên 90% thời gian và không gian tiếp xúc với thuốc, máy bay nông nghiệp với độ chính xác cao hơn, sẽ cần ít thuốc hơn và làm giảm lượng thuốc tồn dư chảy ra sông suối gần đó và gây ra tác động ngoài ý muốn đối với môi trường.

Kết nối năng lực

Lời giải chi tiết: 

Ví dụ: Máy thu hoạch lúa đa năng

Dòng máy này được thiết kế theo kiểu đẩy tay, các lưỡi cắt bố trí theo hàng, giúp lúa sau khi cắt sẽ được xếp theo từng hàng ngay ngắn, thuận tiện cho việc thu gom. Máy không có chức năng đập lúa, nhưng tốc độ cắt nhanh, kích thước nhỏ gọn, thích hợp cho các hộ sản xuất nhỏ lẻ. 

Ưu điểm của máy thu hoạch lúa đem lại cho người nông dân:

- Máy gặt lúa đa năng có thể vận hành tốt trong nhiều địa hình khác nhau. Với cấu tạo bánh xe có đường kính lớn, thiết kế chống trơn trượt hiệu quả, giúp máy có thể dễ dàng di chuyển trên mặt đất ẩm ướt, đồng cỏ, núi đồi dốc...

- Công suất hoạt động của máy lớn, đem lại hiệu quả đáng kể cho việc gặt lúa. Giúp việc thu hoạch nhanh hơn, đúng thời vụ, đảm bảo được chất lượng của nông sản, dược liệu...

- Tay lái dễ dàng điều khiển một cách linh hoạt, giúp thực hiện các thao các tiến tới, lùi quay trái, quay phải một cách thuận lợi.

- Việc vận hành máy chỉ cần một nhân công, giúp tiết kiệm chi phí thuê nhân công cho người nông dân. Lúa sau khi được cắt xuống sẽ được xếp ngay ngắn thành hàng, dễ dàng trong việc thu gom và vận hành máy.

- Ngoài thu hoạch lúa thì máy cắt lúa còn có thể dùng để thu hoạch một số loại cây khác như cỏ, đậu tương, mè, thảo dược, cải dầu,...

Luyện tập

Lời giải chi tiết: 

a - b - d - e - c

Lời giải chi tiết: 

Ứng dụng nổi bật của cơ giới hóa trong quá trình trồng trọt đang được áp dụng ở địa phương em:

- Máy cấy lúa

- Máy cày, bừa đất

- Máy gặt lúa

Lời giải chi tiết: 

Những đặc điểm không đúng khi thực hiện cơ giới hóa trong trồng trọt

a. Cơ giới hóa có thể được thực hiện ở nhiều khâu trong quá trình trồng trọt

e. Cơ giới hóa trong trồng trọt góp phần giảm tổn thất sau thu hoạch

g. Cơ giới hóa giúp chủ động thời vụ trồng trọt

h. Cơ giới hóa giúp giải phóng sức lao động của con người và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp

Vận dụng

Lời giải chi tiết: 

Đề xuất những bước có thể thực hiện cơ giới hóa trong trồng trọt ở địa phương em để nâng cao hiệu quả sản xuất:

- Sử dụng máy làm cỏ để giải phóng sức lao động

- Sử dụng máy làm luống trồng cây rau màu

- Sử dụng máy gặt lúa.