nêu ví dụ các cách làm trong cuộc sống hằng ngày để làm ức chế hoặc làm thuận lợi đối với vi khuẩn từ các yếu tố: nhiệt độ, độ ẩm, độ pH, ánh sáng, áp suất thẩm thấu

Dưới đây là các ví dụ về cách tác động lên vi khuẩn trong cuộc sống hàng ngày thông qua các yếu tố môi trường:

1. Nhiệt độ:

Ức chế:

Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh: Nhiệt độ thấp (thường dưới 5°C) làm chậm đáng kể tốc độ sinh trưởng và phát triển của hầu hết các loại vi khuẩn gây hư hỏng thực phẩm.
Đông lạnh thực phẩm: Nhiệt độ rất thấp (thường dưới -18°C) có thể ngừng hoàn toàn sự phát triển của vi khuẩn, mặc dù không tiêu diệt được chúng. Khi rã đông, vi khuẩn có thể hoạt động trở lại.
Tiệt trùng bằng nhiệt (đun sôi, hấp): Đun sôi nước và thực phẩm ở nhiệt độ 100°C trong một khoảng thời gian nhất định có thể tiêu diệt hầu hết các vi khuẩn gây bệnh. Hấp cũng có tác dụng tương tự.
Khử trùng dụng cụ y tế bằng nồi hấp áp suất (autoclave): Sử dụng hơi nước nóng dưới áp suất cao (trên 121°C) để tiêu diệt cả vi khuẩn và bào tử của chúng.
Nướng hoặc chiên thực phẩm ở nhiệt độ cao: Quá trình này có thể tiêu diệt vi khuẩn trên bề mặt và bên trong thực phẩm.
Thuận lợi:

Để thực phẩm ở nhiệt độ phòng trong thời gian dài: Nhiệt độ ấm (khoảng 20-40°C) là môi trường lý tưởng cho nhiều loại vi khuẩn sinh sôi nhanh chóng, dẫn đến hư hỏng thực phẩm và nguy cơ ngộ độc.
Ủ sữa chua: Duy trì nhiệt độ ấm (khoảng 40-45°C) tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn lactic phát triển và chuyển hóa đường lactose thành axit lactic, tạo ra sữa chua.
Ủ men bánh mì: Nhiệt độ ấm kích thích hoạt động của nấm men (một loại vi sinh vật) để tạo ra khí CO2 làm nở bột.
2. Độ ẩm:

Ức chế:

Làm khô thực phẩm (sấy khô, phơi khô): Giảm hàm lượng nước trong thực phẩm xuống mức thấp sẽ ức chế sự phát triển của hầu hết các loại vi khuẩn.
Bảo quản thực phẩm trong môi trường khô ráo: Tránh để thực phẩm ở nơi ẩm ướt để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn.
Sử dụng chất hút ẩm: Các chất như silica gel có thể được sử dụng để duy trì môi trường khô ráo cho một số loại sản phẩm.
Thuận lợi:

Để thực phẩm tươi sống ở nơi ẩm ướt: Độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển trên bề mặt thực phẩm.
Vệ sinh kém trong nhà bếp và phòng tắm: Môi trường ẩm ướt như bồn rửa, khăn lau ẩm là nơi lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi.
Bảo quản thực phẩm không đúng cách trong hộp kín khi còn ẩm: Hơi nước ngưng tụ có thể tạo môi trường ẩm ướt cho vi khuẩn phát triển.
3. Độ pH:

Ức chế:

Sử dụng chất bảo quản có tính axit (giấm, chanh): Axit tạo môi trường pH thấp, ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn. Ví dụ, muối chua rau củ, ngâm thực phẩm trong giấm.
Lên men thực phẩm: Quá trình lên men thường tạo ra axit lactic hoặc các axit khác, làm giảm pH và ức chế vi khuẩn gây hư hỏng. Ví dụ, làm kim chi, dưa muối.
Thuận lợi:

Để thực phẩm có pH trung tính hoặc hơi kiềm ở nhiệt độ phòng: Nhiều loại vi khuẩn phát triển tốt nhất ở pH gần trung tính (khoảng 6.5 - 7.5).
Vệ sinh không đúng cách các dụng cụ chế biến thực phẩm: Vi khuẩn có thể phát triển trên bề mặt dụng cụ nếu không được làm sạch kỹ.
4. Ánh sáng:

Ức chế:

Sử dụng tia cực tím (UV) để khử trùng: Đèn UV được sử dụng trong một số hệ thống lọc nước và khử trùng bề mặt vì tia UV có thể làm hỏng DNA của vi khuẩn, ức chế sự phát triển hoặc tiêu diệt chúng.
Ánh sáng mặt trời trực tiếp: Một số loại vi khuẩn nhạy cảm với ánh sáng mặt trời trực tiếp, đặc biệt là tia UV. Tuy nhiên, hiệu quả này còn phụ thuộc vào cường độ và thời gian tiếp xúc.
Thuận lợi:

Hầu hết vi khuẩn phát triển tốt trong bóng tối: Ánh sáng không phải là yếu tố cần thiết cho sự phát triển của đa số vi khuẩn.
Một số vi khuẩn quang hợp: Mặc dù không gây bệnh cho người, một số vi khuẩn (ví dụ: vi khuẩn lam) cần ánh sáng để phát triển.
5. Áp suất thẩm thấu:

Ức chế:

Sử dụng muối (muối chua, ướp muối): Nồng độ muối cao tạo ra môi trường ưu trương, làm mất nước của tế bào vi khuẩn do thẩm thấu, ức chế sự phát triển.
Sử dụng đường (làm mứt, siro): Tương tự như muối, nồng độ đường cao cũng tạo ra áp suất thẩm thấu cao, ức chế vi khuẩn.
Thuận lợi:

Môi trường có nồng độ chất tan tương đương với tế bào vi khuẩn (đẳng trương): Đây là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn.
Sử dụng nước không tinh khiết để pha chế dung dịch: Nước chứa các chất tan có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho một số loại vi khuẩn.
Hiểu rõ các yếu tố này và cách chúng tác động lên vi khuẩn giúp chúng ta thực hiện các biện pháp bảo quản thực phẩm, vệ sinh cá nhân và môi trường sống hiệu quả hơn, góp phần ngăn ngừa các bệnh do vi khuẩn gây ra.