"Phân tích tư tưởng 'Uống nước nhớ nguồn' qua đoạn trích 'Nước Đại Việt ta' của Nguyễn Trãi."

Dân tộc Việt Nam ta qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, phát triển văn hóa dân tộc đã đúc kết và để lại cho con cháu nhiều bài học sâu sắc, nhiều truyền thống quý báu, có ý nghĩa không chỉ trong quá khứ mà cả ở hiện tại và tương lai, một trong số đó là đạo lý sống "Uống nước nhớ nguồn".

Câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn" thật mộc mạc, súc tích mà hàm chứa thật nhiều ý nghĩa. Xét theo nghĩa đen, "uống nước" là thưởng thức dòng nước mát; "nguồn" là nơi bắt đầu của dòng nước. Vậy "uống nước nhớ nguồn" được hiểu rằng khi hưởng dòng nước mát thì hãy nhớ tới nơi khởi đầu đã cho ta dòng nước đó. Còn xét theo nghĩa bóng, "uống nước" là hưởng những thành quả, thành tựu mà người khác tạo ra và "nhớ nguồn" là không quên những người đã tạo ra thành quả đó. Và theo nghĩa khái quát, "uống nước" là hưởng những giá trị vật chất hoặc tinh thần mà người khác mang lại - ta là người hưởng thụ và "nhớ nguồn" là biết ơn, trân trọng công sức của người khác - ta là người nhận. Như vậy, câu tục ngữ muốn khuyên nhủ con người sống cần phải có lòng biết ơn, ghi nhớ công lao của người khác đồng thời có những hành động đền ơn đáp nghĩa, xây dựng xã hội phát triển hơn để tạo ra nhiều thành quả cả về vật chất lẫn tinh thần.

Lòng biết ơn vốn là một truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc ta từ bao đời nay. Bởi lẽ, không có thành quả nào mà không có công lao của những người đã tạo ra nó. Từ những bát cơm dẻo thơm ta ăn mỗi ngày, hay đến cả những chiếc áo ta mặc, những đôi giày ta đi đều là công sơ, lao động của những người nông dân và những người thợ làm nghề. Họ chính là những người "trồng cây", còn ta là những người "ăn trái". Ta được hưởng thành quả nhưng đã bao giờ ngồi suy ngẫm về nguồn cội của những cái ta đang tận hưởng chưa? Lòng biết ơn, nhớ nhung bắt nguồn từ đó. Có một nhà văn nào đã từng nói:"Nợ ai thì trả bằng tiền, nợ ơn người thì trả bằng ơn". Đúng vậy, dù chỉ là những hành động nhỏ nhoi, những lời nói đơn giản cũng đủ để thể hiện lòng biết ơn của chúng ta. Nhưng hãy luôn ghi nhớ rằng, không có gì có thể sánh bằng lòng biết ơn, bởi đó là biểu hiện cao nhất của trí tuệ và trái tim con người.

Đạo lí "Uống nước nhớ nguồn" đã trở thành một truyền thống vô cùng tốt đẹp của dân tộc ta. Truyền thống ấy vẫn được gìn giữ và phát huy cho đến tận ngày hôm nay. Trong lịch sử dân tộc, ta đã thấy rõ ràng biết bao vị anh hùng đã hy sinh xương máu để giành lại độc lập tự do cho đất nước. Chính nhờ công lao to lớn của họ mà ta mới có được cuộc sống yên bình như ngày hôm nay. Vì vậy, ta không thể nào quên đi lịch sử dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc. Đến ngày hôm nay, truyền thống ấy lại được tiếp nối bởi những hành động thiết thực và ý nghĩa. Những hoạt động thăm viếng, giúp đỡ các bà mẹ Việt Nam anh hùng, những cựu chiến binh, thương bệnh binh, những gia đình liệt sĩ,... vào ngày 27/7 hằng năm đã trở thành một thông lệ, một hoạt động thường niên của đất nước ta. Hay như những phong trào đền ơn đáp nghĩa diễn ra khắp mọi nơi nhằm tri ân những người có công với Tổ quốc cũng góp phần lan tỏa truyền thống tốt đẹp này.

Trong gia đình, ta luôn ghi nhớ công lao sinh thành dưỡng dục của cha mẹ. Hằng ngày, ta luôn cố gắng chăm sóc, quan tâm và báo hiếu cho cha mẹ. Vào ngày lễ Vu Lan, ta lại cùng cha mẹ đi chùa thắp hương và dâng tặng những món quà lên cha mẹ như một lời tri ân sâu sắc. Ở trường học, ta luôn ghi nhớ công ơn dạy dỗ của thầy cô, những người lái đò thầm lặng. Ngày 20/11 hằng năm, ta lại dành tặng những bó hoa tươi thắm và những lời chúc tốt đẹp nhất đến thầy cô. Tất cả những hành động trên đều xuất phát từ lòng biết ơn chân thành của mỗi người học sinh chúng ta.

Bên cạnh đó, lòng biết ơn còn góp phần gắn kết con người với con người, tạo nên một xã hội lành mạnh và tốt đẹp. Nhờ có lòng biết ơn, ta biết trân trọng những người đã giúp đỡ mình, từ đó tạo nên mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người. Đồng thời, lòng biết ơn còn là nền tảng của sự đoàn kết, giúp xã hội thêm gắn bó và phát triển bền vững.

Như vậy, lòng biết ơn là một đức tính tốt đẹp và cần thiết mà mỗi người cần có. Là một người học sinh, em sẽ luôn cố gắng trau dồi và rèn luyện lòng biết ơn để xứng đáng với những gì mà ông cha đã gây dựng. Em sẽ luôn ghi nhớ và trân trọng những thành quả mà người khác đem lại cho mình, đồng thời có những hành động đền ơn đáp nghĩa thiết thực và ý nghĩa.

Qua câu tục ngữ "Uống nước nhớ nguồn", mỗi người chúng ta hãy luôn ghi nhớ và trân trọng công ơn của người khác. Hãy biến lòng biết ơn trở thành một nét văn hóa ứng xử tốt đẹp trong mỗi con người. Chỉ có như vậy, ta mới có thể xây dựng được một xã hội lành mạnh và phát triển bền vững.