I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau: Một đêm mưa phùn ẩm ướt và tối tăm về cuối tháng chạp, hai anh em chúng tôi đi nghỉ sớm. Nằm trên giường, trùm chăn lên tận cằm, chúng tôi cùng nhau nói chu...

câu 1: Dấu hiệu xác định ngôi kể của văn bản là:

* Ngôi kể thứ nhất: Văn bản sử dụng đại từ nhân xưng "tôi" và "anh tôi", thể hiện góc nhìn trực tiếp của hai nhân vật chính. Điều này giúp độc giả cảm nhận rõ ràng suy nghĩ, cảm xúc và hành động của họ.
* Ngôi kể thứ ba: Tác giả sử dụng tên riêng của nhân vật ("Hai Anh Em") thay vì đại từ nhân xưng, tạo khoảng cách giữa tác giả và nhân vật. Tuy nhiên, vẫn có sự xen kẽ giữa ngôi kể thứ nhất và thứ ba, ví dụ như đoạn hội thoại giữa hai anh em.

Phản ánh về quá trình giải quyết vấn đề:

Quá trình phân tích ngôi kể trong văn bản "Tiếng Chim Kêu" giúp học sinh hiểu rõ hơn về vai trò của ngôi kể trong việc truyền tải nội dung và tạo dựng mối quan hệ giữa tác giả và độc giả. Việc phân biệt ngôi kể thứ nhất và thứ ba giúp học sinh nắm bắt được góc nhìn của người kể chuyện, đồng thời hiểu rõ hơn về cách tác giả xây dựng câu chuyện và tạo nên hiệu quả nghệ thuật.

câu 2: * Sự việc chính:
* Hai anh em đang nằm trò chuyện trước khi ngủ.
* Nghe thấy tiếng chim kêu chiêm chiếp trong đêm mưa gió.
* Cả hai quyết định sẽ cứu con chim.
* Sáng hôm sau, phát hiện ra tiếng kêu đó là do cây tre bị gió lay.

Phân tích tác dụng của ngôi kể:

Văn bản sử dụng ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện xưng "tôi" (hai anh em). Ngôi kể này giúp người đọc cảm nhận rõ ràng suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật, đồng thời tạo nên sự gần gũi, chân thực cho câu chuyện.

Phân tích chủ đề:

Chủ đề của văn bản xoay quanh tình yêu thương động vật, cụ thể là tình cảm của hai anh em dành cho con chim. Qua hành động muốn cứu con chim, Thạch Lam muốn gửi gắm thông điệp về lòng nhân hậu, sự bao dung và lòng trắc ẩn.

Phân tích nghệ thuật miêu tả:

Tác giả sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi tả sinh động khung cảnh thiên nhiên mùa đông, đặc biệt là tiếng mưa gió, tiếng chim kêu. Những chi tiết miêu tả tỉ mỉ như "tiếng gió thổi ào ào", "tiếng mưa rào rào", "tiếng chim kêu chiêm chiếp" góp phần tạo nên bầu không khí u buồn, lãng mạn, đồng thời khơi gợi cảm giác ấm áp, an toàn trong lòng người đọc.

Phân tích ý nghĩa biểu tượng:

Hình ảnh con chim bị gió bão vùi dập, lạc lõng, bơ vơ là biểu tượng cho những kiếp người bất hạnh, những số phận nhỏ bé trong xã hội. Tiếng kêu của con chim cũng là tiếng lòng của những con người cô đơn, khao khát được yêu thương, che chở.

câu 3: 1. Phương thức biểu đạt: Nghị luận
2. Nội dung chính: Đoạn trích kể về trải nghiệm của hai anh em trong một đêm mưa phùn ẩm ướt, đặc biệt là cảm giác ấm áp và an toàn khi họ nằm trong chăn ấm áp, nghe tiếng mưa rơi và tiếng gió thổi. Đồng thời, đoạn trích cũng thể hiện tình cảm gia đình, sự quan tâm và chia sẻ giữa hai anh em.
3. Biện pháp tu từ: So sánh "tiếng mưa reo và gió thổi như một thứ âm nhạc vui vui"
* Tác dụng:
* Tăng sức gợi hình, giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về âm thanh của mưa và gió.
* Tạo nên một khung cảnh lãng mạn, thơ mộng, khiến người đọc cảm nhận được sự bình yên, thư thái.
* Nhấn mạnh cảm giác thoải mái, dễ chịu của nhân vật khi được bao bọc bởi tiếng mưa và gió.
* Thể hiện sự tinh tế trong cách miêu tả của tác giả Thạch Lam.
4. Cảm xúc của nhân vật: Hai anh em cảm thấy ấm áp, an toàn và hạnh phúc khi được nằm trong chăn ấm áp, nghe tiếng mưa rơi và tiếng gió thổi. Họ cảm nhận được sự bình yên, thư thái và niềm vui nhẹ nhàng từ cuộc sống đơn giản.
5. Ý nghĩa của đoạn trích: Đoạn trích thể hiện vẻ đẹp của cuộc sống đời thường, những khoảnh khắc bình dị nhưng đầy ý nghĩa. Nó nhắc nhở chúng ta trân trọng những điều giản đơn, những giây phút bình yên bên gia đình và người thân yêu.

câu 4: Vẻ đẹp tâm hồn của hai anh em thể hiện qua cách họ trò chuyện và suy nghĩ về cuộc sống. Họ không chỉ quan tâm đến hạnh phúc cá nhân mà còn chia sẻ niềm vui và nỗi buồn với những người xung quanh. Hai anh em luôn sẵn sàng giúp đỡ và đồng cảm với những người gặp khó khăn, bất kể đó là những người xa lạ hay gia đình. Điều này cho thấy tình yêu thương và lòng trắc ẩn sâu sắc của họ.

câu 5: * Phần đọc hiểu:
* . Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là tự sự.
* . Đoạn trích kể về cuộc sống sinh hoạt thường ngày của hai anh em trong một đêm mưa phùn ẩm ướt. Họ trò chuyện, suy nghĩ về những người khác đang gặp khó khăn do thời tiết khắc nghiệt.
* . Các nhân vật tham gia vào hành động "mang nó vào trong này" là hai anh em. Hành động này thể hiện tấm lòng nhân hậu, tình cảm sâu sắc của họ dành cho con chim.
* . Câu văn sử dụng biện pháp tu từ so sánh: "tưởng tượng không có cái khoan khoái êm ấm nào bằng cái thú đắp chăn nằm ngủ mà nghe mưa gió ở ngoài". Tác giả đã so sánh cảm giác ấm áp, an toàn khi nằm ngủ trong chăn với niềm vui sướng, hạnh phúc khi được che chở khỏi những nguy hiểm, bất trắc bên ngoài. Biện pháp tu từ này giúp tăng sức gợi hình, gợi cảm cho câu văn, đồng thời nhấn mạnh giá trị của sự bình yên, ấm áp trong cuộc sống.
* . Chi tiết "hai chúng tôi lại chăm chú nghe: tiếng chiêm chiếp khe khẽ và yếu ớt hình như ở chiếc cửa sổ phía đầu cái màn đỏ đưa lai." tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Nó khiến người đọc tò mò, băn khoăn về nguồn gốc của tiếng kêu đó. Đồng thời, chi tiết này cũng góp phần tạo nên bầu không khí bí ẩn, hấp dẫn cho câu chuyện.
* . Thông điệp có ý nghĩa nhất đối với em là thông điệp về tình yêu thương, sự sẻ chia. Hai anh em trong truyện dù chỉ là những đứa trẻ nhưng đã có tấm lòng nhân hậu, sẵn sàng dang tay giúp đỡ con chim bé nhỏ. Điều này nhắc nhở chúng ta cần biết quan tâm, giúp đỡ những người xung quanh, đặc biệt là những người gặp khó khăn, hoạn nạn.

Phản ánh:

Qua bài tập này, học sinh có cơ hội rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn bản, phân tích tác phẩm văn học, vận dụng kiến thức về phương thức biểu đạt, biện pháp tu từ, cách xây dựng nhân vật,... Bài tập cũng giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic, khả năng diễn đạt, trình bày vấn đề một cách rõ ràng, súc tích.

câu 1. Truyện ngắn "Tiếng chim kêu" của Thạch Lam là một tác phẩm văn học đầy cảm xúc và sâu sắc. Truyện kể về cuộc sống của hai anh em Thành và Thủy, họ sống trong một gia đình nghèo khó và thiếu thốn tình cảm. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là truyện không chỉ đơn thuần miêu tả cuộc sống khắc nghiệt mà còn khám phá sâu vào tâm hồn nhân vật chính.

Một trong những nét đặc sắc nhất của truyện là cách xây dựng nhân vật. Thành và Thủy được mô tả rất chân thực và sinh động. Họ là những người bình thường, không hoàn hảo, nhưng vẫn có những giá trị và phẩm chất đáng quý. Thành là một cậu bé thông minh, nhạy bén và có khả năng quan sát tinh tế. Anh luôn cố gắng vượt qua khó khăn và giúp đỡ gia đình. Thủy là một cô gái hiền lành, dịu dàng và luôn yêu thương anh trai. Cô cũng có niềm đam mê với âm nhạc và mong muốn trở thành ca sĩ.

Ngoài ra, truyện còn thể hiện rõ ràng chủ đề về tình yêu thương và hy vọng. Dù gặp nhiều khó khăn và thử thách, Thành và Thủy vẫn luôn giữ vững niềm tin vào tương lai tươi sáng. Họ không bao giờ từ bỏ ước mơ của mình và luôn sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn. Điều này tạo nên sức mạnh và sự kiên trì cho nhân vật, đồng thời truyền tải thông điệp về tầm quan trọng của tình yêu thương và hy vọng trong cuộc sống.

Về nghệ thuật, truyện sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi và giàu hình ảnh. Tác giả đã khéo léo sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ để tăng thêm hiệu quả biểu đạt. Đặc biệt, truyện còn sử dụng ngôi kể thứ nhất, giúp độc giả tiếp cận trực tiếp với suy nghĩ và cảm xúc của nhân vật chính, từ đó tạo nên sự đồng cảm và thấu hiểu.

Tuy nhiên, truyện cũng có một số hạn chế. Một số chi tiết trong truyện chưa được giải quyết triệt để, gây ra sự bất ngờ và thắc mắc cho độc giả. Ngoài ra, truyện cũng chưa khai thác đủ chiều sâu tâm lý của nhân vật, khiến cho một số nhân vật trở nên khá đơn giản và thiếu chiều sâu.

Nhìn chung, truyện ngắn "Tiếng chim kêu" của Thạch Lam là một tác phẩm văn học đáng đọc và suy ngẫm. Nó mang đến cho độc giả những trải nghiệm cảm xúc sâu sắc và những bài học quý giá về tình yêu thương, hy vọng và sự kiên trì trong cuộc sống.

câu 2. Đọc đoạn trích "Tiếng chim kêu" của Thạch Lam, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của tình yêu thương, sự sẻ chia trong cuộc sống. Tình yêu thương, sự sẻ chia là những giá trị tinh thần cao quý, góp phần tạo nên hạnh phúc và sự phát triển của xã hội. Trong đoạn trích, hai anh em nhân vật chính đã thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia qua hành động muốn cứu giúp con chim bị mắc kẹt trong cơn bão. Họ đã quyết định mở cửa sổ để dụ dỗ con chim vào trong nhà, nhằm bảo vệ nó khỏi nguy hiểm. Hành động này thể hiện tấm lòng nhân hậu, vị tha của hai anh em, sẵn sàng giúp đỡ những sinh vật bé nhỏ, bất kể đó là loài vật hay con người.
Tình yêu thương, sự sẻ chia cũng được thể hiện qua suy nghĩ của hai anh em về những người khác. Hai anh em đã cảm thông, thấu hiểu cho những người gặp khó khăn, bất hạnh trong cuộc sống. Họ đã nghĩ đến những người lữ khách đi đường trong cơn bão, những người nghèo khổ phải chịu đựng cảnh mưa gió, rét buốt. Điều này cho thấy họ có tấm lòng đồng cảm, biết chia sẻ nỗi đau, niềm vui với mọi người xung quanh.
Tuy nhiên, tình yêu thương, sự sẻ chia không chỉ dừng lại ở những hành động cụ thể, mà còn cần được thể hiện qua lối sống, cách ứng xử hằng ngày. Mỗi người trẻ cần học cách sống tử tế, biết yêu thương, giúp đỡ những người xung quanh. Chúng ta có thể bắt đầu từ những việc làm nhỏ bé, như giúp đỡ người già, trẻ em, người khuyết tật,... Những hành động nhỏ bé ấy sẽ góp phần lan tỏa tình yêu thương, sự sẻ chia trong cộng đồng.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi con người đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn, tình yêu thương, sự sẻ chia càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Nó sẽ giúp gắn kết con người với nhau, tạo nên một xã hội đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.
Như vậy, tình yêu thương, sự sẻ chia là những giá trị tinh thần cao quý, cần được gìn giữ và phát huy trong cuộc sống. Mỗi người trẻ cần học cách sống tử tế, biết yêu thương, giúp đỡ những người xung quanh để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.