Trình bày các đặc điểm cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn ở người. Giải thích sự khác nhau giữa máu động mạch và máu tĩnh mạch.

I. HỆ TUẦN HOÀN Ở NGƯỜI 1. Cấu tạo 1. Tim - Vị trí: nằm giữa lồng ngực, hơi lệch sang trái. - Cấu trúc: bốn buồng (2 tâm nhĩ, 2 tâm thất), có van tim (van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ, van động mạch phổi). 2. Mạch máu - Động mạch → tiểu động mạch → mao mạch → tiểu tĩnh mạch → tĩnh mạch. - Động mạch và tiểu động mạch: thành dày, đàn hồi, chịu áp suất cao. - Mao mạch: thành rất mỏng (một lớp nội mô), là nơi trao đổi chất (O₂, CO₂, chất dinh dưỡng, sản phẩm thải). - Tĩnh mạch và tiểu tĩnh mạch: thành mỏng hơn, có van để ngăn máu chảy ngược, áp suất thấp. 3. Máu - Huyết tương (chiếm ~55% thể tích): gồm nước, protein (albumin, globulin, fibrinogen), chất điện giải, hormon, chất dinh dưỡng,… - Phần tế bào (chiếm ~45%): hồng cầu (vận chuyển O₂/CO₂), bạch cầu (miễn dịch), tiểu cầu (đông máu). 2. Chức năng 1. Vận chuyển - Khí: O₂ từ phổi tới mô, CO₂ từ mô về phổi. - Chất dinh dưỡng (glucose, aa,…), hormon, sản phẩm chuyển hóa,… 2. Điều hòa nội môi - Nhiệt độ cơ thể, pH, áp suất thẩm thấu. 3. Bảo vệ - Bạch cầu, kháng thể chống tác nhân lạ. - Tiểu cầu + fibrinogen thực hiện quá trình đông máu, ngăn mất máu. 4. Hệ tuần hoàn kép - Vòng tuần hoàn phổi (tuần hoàn nhỏ): tim phải → phổi → tim trái. - Vòng tuần hoàn hệ thống (tuần hoàn lớn): tim trái → cơ quan toàn thân → tim phải. II. SỰ KHÁC NHAU GIỮA MÁU ĐỘNG MẠCH VÀ MÁU TĨNH MẠCH 1. Thành phần khí - Máu động mạch: giàu O₂ (Hb bão hòa cao ~95–100%), ít CO₂. - Máu tĩnh mạch: ít O₂ (Hb bão hòa ~60–75%), giàu CO₂. 2. Màu sắc - Động mạch: đỏ tươi. - Tĩnh mạch: đỏ thẫm. 3. Áp suất và vận tốc dòng chảy - Động mạch: áp suất cao (khoảng 90–120 mmHg), tốc độ nhanh. - Tĩnh mạch: áp suất thấp (khoảng 5–10 mmHg), tốc độ chậm. 4. Cấu tạo thành mạch - Động mạch: thành dày, nhiều sợi đàn hồi và cơ trơn, không có van. - Tĩnh mạch: thành mỏng hơn, ít đàn hồi, nhiều van 1 chiều giúp máu về tim. 5. Chức năng chính - Động mạch: đưa máu giàu oxy từ tim đi nuôi cơ thể. - Tĩnh mạch: đưa máu nghèo oxy, giàu CO₂ và chất thải từ mô về tim.