lấy ví dụ về hiện tượng di truyền và biến dị ở sinh vật

Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu cho hai hiện tượng di truyền và biến dị ở sinh vật: 1. Hiện tượng di truyền a. **Tính trạng nhóm máu ở người (ABO)** – Gen quy định nhóm máu A, B, O nằm trên NST thường. – Hai alen IA và IB cùng trội đối với alen i, cho ra các nhóm máu A, B, AB hay O theo quy luật Menđen mở rộng. b. **Hạt đậu trơn – nhăn ở cây đậu Hà Lan (Mendel)** – Alen R (hạt trơn) trội hoàn toàn so với r (hạt nhăn). – F₁ luôn cho kết quả 100% hạt trơn, F₂ phân li theo tỉ lệ 3:1 trơn:nhăn. c. **Tính trạng màu lông ở mèo** – Nhiều gene quy định màu lông (đen, vàng, tam thể…), di truyền theo kiểu trội – lặn hoặc tiếp hợp gen trên nhiễm sắc thể X (như mèo tam thể). 2. Hiện tượng biến dị a. **Biến dị tổ hợp** – Kết hợp ngẫu nhiên của giao tử bố mẹ, tạo ra các tổ hợp alen mới khác cả hai dòng thuần chủng. – Ví dụ: lai giữa 2 cây hoa cánh bướm đỏ thuần chủng khác nhau, F₁ cho hoa đỏ nhưng F₂ xuất hiện thêm hoa hồng, hoa cam… b. **Biến dị đột biến** – Do đột biến gen (thay thế, mất đoạn, thêm đoạn…) hoặc đột biến NST. – Ví dụ: cây táo “bud sport” (đột biến somatic) cho quả khác màu, người mắc chứng albinism (bạch tạng) do đột biến gen TYR. c. **Biến dị ngoại cảnh (tác động của môi trường)** – Không làm thay đổi kiểu gen, chỉ làm thay đổi kiểu hình. – Ví dụ: chiều cao của con người phụ thuộc cả vào dinh dưỡng và chăm sóc; lá cây mọc trong bóng râm mỏng và to hơn so với lá mọc nơi nắng gắt. Như vậy, di truyền tạo nên sự ổn định của tính trạng qua các thế hệ nhờ truyền dõi alen, còn biến dị – dù do tổ hợp, đột biến hay ảnh hưởng môi trường – là nguồn nguyên liệu quan trọng cho quá trình tiến hoá và đa dạng sinh học.