Ở người, bệnh mù màu đỏ – lục do gen lặn m nằm trên NST giới tính X, không có alen tương ứng trên Y. Một cặp vợ chồng bình thường có người cha của vợ bị mù màu, còn mẹ của chồng bị mù màu. a. Lập sơ đồ...

Chào bạn,

Dưới đây là lời giải chi tiết cho bài toán di truyền của bạn, bao gồm cả sơ đồ lai và tính toán xác suất.

a. Lập sơ đồ lai
1. Xác định kiểu gen của bố mẹ
Bệnh mù màu đỏ - lục: do gen lặn (m) nằm trên NST giới tính X.

Người bình thường: X 
M
 

Người bị mù màu: X 
m
 

Kiểu gen của người chồng:

Chồng bình thường ⟹ kiểu gen là X 
M
Y.

Mẹ của chồng bị mù màu ⟹ kiểu gen là X 
m
X 
m
.

Do người chồng nhận NST X từ mẹ, nên kiểu gen của anh ấy là X 
m
Y. Đề bài nói chồng bình thường nên có lẽ đề bài có nhầm lẫn. Giả sử người chồng bình thường có kiểu gen X 
M
Y và mẹ anh ta mang gen bệnh X 
M
X 
m
.

Nếu vậy, mẹ chồng bình thường nhưng mang gen bệnh (X 
M
X 
m
). Bố chồng bình thường (X 
M
Y).

Người chồng (X 
M
Y) nhận X 
M
 từ mẹ.

Nếu mẹ chồng bị mù màu thì kiểu gen là X 
m
X 
m
. Người chồng sẽ nhận X 
m
 từ mẹ và sẽ bị mù màu. Giả sử đề bài đúng, người chồng bị mù màu với kiểu gen X 
m
Y.

Kiểu gen của người vợ:

Vợ bình thường ⟹ kiểu gen có thể là X 
M
X 
M
 hoặc X 
M
X 
m
.

Cha của vợ bị mù màu ⟹ kiểu gen là X 
m
Y.

Do người vợ nhận một NST X từ cha, nên cô ấy chắc chắn có một alen X 
m
.

Vợ lại bình thường ⟹ cô ấy phải có một alen X 
M
.

Vậy, kiểu gen của người vợ là X 
M
X 
m
.

2. Sơ đồ lai
P (Bố mẹ): Vợ (X 
M
X 
m
) x Chồng (X 
m
Y)

G (Giao tử):

Vợ:  
2
1
​
X 
M
: 
2
1
​
X 
m
 

Chồng:  
2
1
​
X 
m
: 
2
1
​
Y

F1 (Con cái):

X 
M
×X 
m
⟹X 
M
X 
m
 (Con gái bình thường mang gen bệnh)

X 
M
×Y⟹X 
M
Y (Con trai bình thường)

X 
m
×X 
m
⟹X 
m
X 
m
 (Con gái bị mù màu)

X 
m
×Y⟹X 
m
Y (Con trai bị mù màu)

Tỉ lệ kiểu gen ở F1:  
4
1
​
X 
M
X 
m
: 
4
1
​
X 
M
Y: 
4
1
​
X 
m
X 
m
: 
4
1
​
X 
m
Y

Tỉ lệ kiểu hình:

Con gái bình thường:  
4
1
​
 (X 
M
X 
m
)

Con gái bị mù màu:  
4
1
​
 (X 
m
X 
m
)

Con trai bình thường:  
4
1
​
 (X 
M
Y)

Con trai bị mù màu:  
4
1
​
 (X 
m
Y)

b. Xác suất sinh con
Dựa vào sơ đồ lai trên, xác suất sinh ra mỗi loại con là  
4
1
​
.

Xác suất sinh con trai bình thường: P(trai b 
ı
ˋ
nh thường)= 
4
1
​
 

Xác suất sinh con gái bị mù màu: P(g 
a
ˊ
i m 
u
ˋ
 m 
a
ˋ
u)= 
4
1
​
 

Đây là một bài toán xác suất theo phân phối nhị thức. Công thức chung là:
P(k)=C 
n
k
​
⋅p 
k
⋅(1−p) 
n−k
 

Ở đây, chúng ta có 4 người con và cần tính xác suất để có đúng 2 con trai bình thường và 2 con gái bị mù màu.

Tổng số con: n=4

Số con trai bình thường: k 
1
​
=2. Xác suất p 
1
​
= 
4
1
​
.

Số con gái bị mù màu: k 
2
​
=2. Xác suất p 
2
​
= 
4
1
​
.

Xác suất cho 2 con trai bình thường: C 
4
2
​
⋅( 
4
1
​
) 
2
⋅( 
4
3
​
) 
4−2
=6⋅ 
16
1
​
⋅ 
16
9
​
= 
256
54
​
 

Xác suất cho 2 con gái bị mù màu: C 
2
2
​
⋅( 
4
1
​
) 
2
⋅( 
4
3
​
) 
2−2
=1⋅ 
16
1
​
⋅1= 
16
1
​
 

Lưu ý: Hai sự kiện này độc lập nhau, nhưng vì đã xét riêng giới tính, ta có thể tính xác suất như sau:

Xác suất sinh con trai:  
2
1
​
. Xác suất con trai bình thường:  
2
1
​
. Vậy P(trai b 
ı
ˋ
nh thường)= 
2
1
​
⋅ 
2
1
​
= 
4
1
​
.

Xác suất sinh con gái:  
2
1
​
. Xác suất con gái bị mù màu:  
2
1
​
. Vậy P(g 
a
ˊ
i m 
u
ˋ
 m 
a
ˋ
u)= 
2
1
​
⋅ 
2
1
​
= 
4
1
​
.

Tương tự, xác suất sinh con trai bị mù màu là  
4
1
​
 và con gái bình thường là  
4
1
​
.

Áp dụng công thức xác suất tổng quát:

Xác suất sinh con trai bình thường: p 
1
​
= 
4
1
​
 

Xác suất sinh con gái bị mù màu: p 
2
​
= 
4
1
​
 

Xác suất sinh con không phải là trai bình thường và không phải là gái mù màu: 1− 
4
1
​
− 
4
1
​
= 
2
1
​
 

Dùng công thức đa thức: P= 
2!2!0!
4!
​
⋅( 
4
1
​
) 
2
⋅( 
4
1
​
) 
2
⋅( 
2
1
​
) 
0
=6⋅ 
16
1
​
⋅ 
16
1
​
= 
256
6
​
= 
128
3
​
 

Đáp số: Xác suất để có đúng 2 con trai bình thường và 2 con gái bị mù màu là  
128
3
​
.